Η ΕΥΘΥΝΗ
ΓΙΑΤΙ Η ΕΥΘΥΝΗ ΟΧΙ ΜΟΝΟ Η ΠΑΛΙΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ Η ΝΕΑ ΕΙΝΑΙ ΠΛΕΟΝ ΚΑΙ ΔΙΚΙΑ ΜΑΣ ΕΥΘΥΝΗ.
Αυτή λοιπόν η ιστοσελίδα είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής στον Κώστα Τσιρόπουλο και τον μόχθο του, δηλαδή τις Εκδόσεις των Φίλων, την Ευθύνη, και τον Αστρόλαβο.
Όπως επίσης και στους τόσους ακούραστους εργάτες, τον Κωνσταντίνο Τσάτσο και τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο ανάμεσα σε άλλους.
Στο υπόγειο των εκδόσεων Κοράλλι /Facebook (στο μικρό πεζόδρομο της οδού Πολυτεχνείου, σχεδόν απέναντι απ’ την κεντρική είσοδο του Πολυτεχνείου) αναπαύονται τώρα οι πολύτιμοι τόμοι του περιοδικού της παλιάς Ευθύνης, διαθέσιμοι στον καθένα που θα ενδιαφερθεί να τους μελετήσει.
ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΚΑΡΑΒΙ
Θα αναφέρουμε μερικά αποσπάσματα από ποιήματα που περιέχονται στο τεύχος 271 της Ευθύνης, το 1994, το οποίο ήτανε αφιερωμένο στην Κύπρο, όπως επίσης και την μεταποίηση τους απ’ τον Μενέλαο Καραγκιόζη.
ΤΙΜΗ ΣΤΟΝ ΚΩΣΤΑ Ε. ΤΣΙΡΟΠΟΥΛΟ ΓΙΑ ΤΑ 8Ο ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ
Κώστας Τσιρόπουλος, ο άνθρωπος που ο Κωνσταντίνος Τσάτσος του εμπιστεύθηκε την μυστική του συνέντευξη:
Η μυστική συνέντευξη του Κωνσταντίνου Τσάτσου στον Κώστα Ε. Τσιρόπουλο
Μια μέρα του Σεπτεμβρίου, το 1981, συνομιλώντας με τον Πρόεδρο Κωνσταντίνο Τσάτσο, τον ερώτησα αν θα δεχόταν να μου δώσει μία συνέντευξη χωρίς να του έχω υποβάλει από πριν τα ερωτήματά μου γραπτώς, μια συνέντευξη – αυθόρμητη και απροσχεδίαστη μάλλον συνομιλία, σαν τόσες και τόσες που τα τελευταία εκείνα χρόνια είχαμε πραγματοποιήσει. Στην προϋπόθεση της απροσχεδίαστης συνομιλίας μας πρόσθεσα και μιαν άλλη, συμπληρωματική: πως η συνέντευξη αυτή δεν θα δημοσιευόταν παρά πολύ μετά από την εκδημία του από τον κόσμο αυτό.
Δέχτηκε πρόθυμα και καλόβολα. Για μέρες κατόπι, συλλογιζόμουνα τα ερωτήματα που θα του έθετα. Φανταζόμουνα τι θα ήθελε ένας άνθρωπος με την προσωπικότητα του Κωνσταντίνου Τσάτσου να ανακοινώσει στους άλλους, όταν πια θα είχε παραδοθεί στον θάνατο. Για ποια δικά του θέματα να τους μιλήσει και ποιους στοχασμούς και κρίσεις να τους ανακοινώσει, όταν μάλιστα αυτοί οι “άλλοι” είναι οι Έλληνες κι εκείνος που θα τους μιλούσε, με μια φωνή που θα διαπερνούσε την σκοτεινή σιωπή του τάφου, υπήρξε ο υποδειγματικός τους Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ακόμη, πώς θα μπορούσα, εγώ πλέον, να του θέσω ερωτήματα κρίσιμα, μέσα όμως στα όρια της φιλικής διακριτικότητας και μαζί της εμπιστοσύνης που σεβόμασταν στην πολύχρονη, καθημερινή μας επαφή, συνεργασία, κοινωνία.[…] Το κείμενο της μυστικής εκείνης συνέντευξης δημοσιεύεται χωρίς καμιάν απολύτως περικοπή. Έγιναν μόνο κάποιες επουσιώδεις γλωσσικές διορθώσεις που ο αείμνηστος Πρόεδρος, με το μεράκι της γλώσσας που τον εμψύχωνε, επέφερε πάντοτε στα κείμενά του, ιδίως όταν αυτά γεννιούνταν από λόγο προφορικό, αυτοσχεδιαστικό.
[…]
(από τον πρόλογο του βιβλίου)
ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΑΤΣΟΣ, ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ, (12/10/14)
Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΑΤΣΟΣ ΣΕ ΔΙΑΛΟΓΟ ΜΕ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΔΗΜΟΥ: ΑΡΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΡΤ
ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΙΡΟΠΟΥΛΟΣ: ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑΣ:
Κομμάτι απ’ το ποίήμα “Επιστολή 6η” του Θέμη Τασούλη, Σελ 349, ΕΥΘΥΝΗ 1994, Τεύχος 271 (Αφιερωμένο στην Κύπρο)
[…]
Θρηνώ κι αναρωτιέμαι σε τι ωφελώ μέσα στο σάλο
ποιό μέσον μου έχουν αφήσει για ν’ απαλύνω την θλίψη σου.
Αλλά επιμένω. Σου γράφω μόνο και μόνο για να σου
θυμίζω, το άσβηστο λίγο που υπάρχει πάντα μέσα στο τίποτα.
Εκείνο το ελάχιστο που γίνεται κάποτε πολύ και κατακλύζει.
Γιατί το ξέρεις. Έτσι ξαναγεννιέται πάντα η άνοιξη
κι ο κόσμος. Έτσι μικραίνει ο θάνατος.
Χαίρε λυπημένη.
Από το γκρίζο, θα γίνει μια παρέλαση πουλιών!
© ΕΥΘΥΝΗ, 1994
Ο Θέμης Τασούλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1936. Σπούδασε κινηματογράφο στο Παρίσι, όπου έζησε από το 1960 ως το 1975. Είχε εκδώσει τις ποιητικές συλλογές: “Ανερχόμενοι ρόμβοι” (Όστρια, 1981), “65 Ποιήματα της νότιας πολιτείας του μυαλού μου” (Όστρια, 1983),” Σε μωβ ελάσσονα” (Πλέθρον, 1984), “Μπάλος για ένα χορευτή και το άσπρο” (Πλέθρον, 1986). Ο Θέμης Τασούλης έφυγε από κοντά μας τον Ιανουάριο του 2008. Οι τελευταίες του συλλογές πέτυχαν μια ποίηση ενός καλολογικά εκφρασμένου υπαρξιακού στοχασμού και στερέωσαν μιαν ιδιοφωνία στο στενό χώρο που άφηναν τα μεγάλα του πρότυπα.
Έπρεπε να `σουν εδώ.
Συνθέτης: Τάκης Μπινιάρης
Στίχοι: Θέμης Τασούλης
Τραγούδι: Τάκης ΜπινιάρηςΈπρεπε να `σουν εδώ με τα χελιδόνια
να `ρχόσουν έστω με το φόβο του ελαφιού
με το ποτάμι πάνω σε φύλλο γιασεμί
τώρα που λιώσανε τα χιόνια,
τώρα που λιώσανε τα χιόνιαΓιατί μακριά σου πετώ τις μέρες μία μία
σαν τα χαλίκια, χαλικάκια μες στη θάλασσα
Αχ, πως πλανιέται στο κόσμο αυτόν η αδικία
κλείνομαι στο μυαλό μου και ρωτώ
πως τη ζωή μου χάλασαΈπρεπε να `σουν εδώ με το καραβάνι
να `ρχόσουν έστω με τη δίψα της ερήμου
με το καράβι που `φτιαξε η προσευχή
τώρα που βγαίνει ο κόσμος στο σεργιάνι,
τώρα που βγαίνει ο κόσμος στο σεργιάνιΓιατί μακριά σου πετώ τις μέρες μία μία
σαν τα χαλίκια, χαλικάκια μες στη θάλασσα
Αχ, πως πλανιέται στο κόσμο αυτόν η αδικία
κλείνομαι στο μυαλό μου και ρωτώ
πως τη ζωή μου χάλασα
Θέμης Τασούλης, (1936-2008), Καλό ταξίδι: poiein.gr
Στ’ απόκρυφα ριζώματα της ευδοκίας
Αυτό που πετιέται μέσα απ’τά μάτια σου φτιαγμένο από
φτερά
πού αφήνει σημάδια φυσώντας πάνω στήν άμμο,
καί γνέφει, πατώντας ελαφρά στόν κυμματισμό τών νερών,
στό θρόϊσμα που διακόπτει γιά λίγο τόν άλλο μας
θάνατο,
είναι αυτό που θέλει νά σβήσει τόν πόνο.Αυτό που φέρνει μιά ρίζα από κόκκαλα μέσα στό φως,
στά νέρινα χωράφια της αιωνιότητας π’οργώνει η πλώρη,
καί κλαίει σάν χρώμα λυγίζοντας πάνω σ’ενα λουλούδι,
στ’ ωρίμασμα των καρπών που γυρίζει τόν ήλιο σέ έρωτα,
είναι αυτό που θέλει νά πάψει τόν χρόνο.Αυτό που χτυπά μέ σφυριά τόν βοριά του χειμώνα,
π’ορθώνει τό σώμα πρός τό παράθυρο μιάς φυλακής,
καί πέφτει σάν ψίχουλο τ’ουρανού στήν αυλή του
σπουργίτη,
στ’αγκάλιασμα του νερού και ροής που ιδρύει τόν πόθο
στά σπλάχνα μας,
είναι αυτό που θέλει νά κλείσει τή θλίψη.Ζητάτε νά κατέβω στό χώμα γυμνός, μά εγώ
πηγαίνω νά βρώ, ντυμένος τόν κόσμο, τόν ήλιο.
Γιατί δέν αγάπησα πολύ, οπως και σείς.
Γιατί έχω ακόμη ν’αγαπήσω,
Αυγουστος μπαίνω θριαμβικά στό φώς του θανάτου.Από τήν τελευταία ποιητική συλλογή στίς Εκδ.
Γαβριηλίδης , 2007 :
‘ Ολα που χύνονται στό άσπρο απαλά ‘(το δεύτερο ποίημα αντί στεφάνου από τη Νατάσα Κεσμέτη)
ΜΗΔΕΝΑ ΠΡΟ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ ΜΑΚΑΡΙΖΕ
Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ, ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ
ΧΙΛΙΑ ΜΥΡΙΑ ΚΥΜΑΤΑ
Η ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ TOY ΑΠ’ ΤΟΝ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ:
“ΑΚΟΥΣΙΟΣ ΑΝΤΙΛΑΛΟΣ” (Γραμμένο στης 17/04/2016 στο Λονδίνο)
Τόσοι κατατρεγμοί βραδιών
ώσπου έγινε η νύχτα
ένα είδος ουσίας
κάτι σαν αδέλφι της ψυχής
έχει θεριέψει τώρα ο ήλιος
ακουμπισμένος-αφημένος
στο σκοτάδι
λυπήσου μας μοίρα
κι ας είμαστε εμείς
οι τύραννοι σου
βοριαδάκι της δικαιοσύνης
θυμωμένο μ΄ αγριοκοιτάζει
βασανισμένος ο ουρανός
σφυρηλατεί τα σύννεφα
κι αναρωτιέται σε τι
θα ωφελήσει η βροχή
ένας θάνατος λυπημένος και γκρίζος
ατενίζει φτερωτά μάρμαρα
πουλιά κατατρεγμένα και
συλλογισμούς κρυφούς
στιγμιαία ουτοπία ο χρόνος
σε πόσα ταξίδια Ελληνικά
η Ιστορία βουλιαγμένη
σύρεσαι μέλλον
σ’ άγριους τόπους
θεριέψαν οι καιροί
κι επιστρέφουν στο
κάθε τι που έφυγε
φυσάς τους νεκρούς
και περιμένεις
θλιμμένη υπενθύμιση
κάποιας αναμενόμενης
ανάστασης
με μια τόσο δα βαρκούλα
διασχίζω κομμάτια αιώνων
παγόβουνα χιλιετηρίδας
σφυρηλατημένα απ’ την
εμπιστοσύνη των ωκεανού
επιμένω όπως εκείνος
ο άσβηστος στίχος
γιατί ακόμη και ένα
ελάχιστο ξαναγέννημα
υποδηλώνει κάποιο είδος
επιστροφής στην λάμψη
παρέλαση θανάτου κι εσύ
ανοιξιάτικο δάκρυ μικραίνεις
αλαφιασμένος βορεινούς ανέμους
απαλύνομαι τίποτα στο τίποτα
ακούσιος αντίλαλος από ιαχές
που δεν τις θέλησα
© MENELAOS KARAGIOZIS, HELLENIC POETRY, 2016
Η ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ, Κώστας Ε. Τσιρόπουλος, ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ, ΕΥΘΥΝΗ, 1998
Γιατί η δυναμική φαντασμαγορία της ζωής δεν κατορθώνει ν’ απορροφήσει τελείως τον συνειδητό άνθρωπο; Γιατί, ούτε ο έρωτας, ούτε ο πόνος μπορούν να τον περικλείσουν ολοκληρωτικά ως ύπαρξη και νιώθει κατάβαθα μιαν εκκρεμότητά του μέσα στο κόσμο που δεν κατορθώνει να εξουδετερώσει, έστω και αν τον κατεξουσιάσει και τον κερδίσει ολόκληρο; Τι είναι κείνο που μέσα του ασίγαστα τον προειδοποιεί πώς ο κόσμος και η ύπαρξή του είναι δυο διάφορες πραγματικότητες που μπορούν να συν-εργαστούν, να συν-υπάρξουν αλλά που δεν κατορθώνουν να συν-φωνήσουν και να συν-βιώσουν παρά μέσα σε μια μύχια αντιβολή; […] (Από την έκδοση)
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΑΓΡΙΝΙΟ, 1976
Κομμάτι απ’ το ποίημα “ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΕΠΙΚΛΗΣΕΩΝ” του Κύπρου Χρυσανθή, Σελ 354-355, ΕΥΘΥΝΗ 1994, Τεύχος 271 (Αφιερωμένο στην Κύπρο)
[…]
ΜΑΤΑΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
Ο μάταιος λόγος μου χτυπά ξανά την πόρτα,
μ΄ επιμονή χτυπά.
Ανησυχώ γι’ αυτόν τον ερχομό.
Διστάζω αν πρέπει πιά να ξεκλειδώσω και ν’ ανοίξω.
Μα στα στερνά
υποχωρώ μες στη μακρόχρονη συνήθεια
και παίρνω την καρδιά μου κι αντιγράφω
το μάταιο λόγο που χτυπά την πόρτα μου.
[…]
ΕΠΙΕΙΚΕΙΑ
Αν ξέγραψα για μια στιγμή το νόμο σου, Χριστέ
για τ΄ όμορφο κεφάλι της πατρίδας,
παρακαλώ την επιείκεια σου να μου χαρίσεις.
Υπόλογη ‘ναι η νιότη κι οι ρυθμοί της,
αυτό το ατίθασο της ιστορίας μας φως
και η λίγη ποίηση που συνένοχη με τον παλμό της Κύπρου
μου πήραν τα μυαλά.
Παρακαλώ την επιείκεια σου, Χριστέ,
προστάτη των Ελλήνων.
© ΕΥΘΥΝΗ, 1994
Ο Κύπρος Χρυσάνθης γεννήθηκε στη Λευκωσία της Κύπρου. Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1933-1939), όπου αναγορεύτηκε διδάκτωρ το 1948, και στο Institute of child health στο Λονδίνο (1951-1952). Εργάστηκε ως προϊστάμενος των σχολιατρικών υπηρεσιών Λευκωσίας και ως καθηγητής υγιεινής στην Παιδαγωγική Ακαδημία Κύπρου και στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, ενώ άσκησε και το ιατρικό επάγγελμα. Παντρεύτηκε τη Λούλα Ανδρέου, με την οποία απέκτησε δύο γιους. Ιδρυτής του Δελτίου Σχολικής Υγιεινής και Αντιλήψεως (1947-1948), διευθυντής των περιοδικών Ιατρικόν Περιοδικόν Κύπρου (1957-1962 μαζί με τον Γ.Μαραγκό), Ιατρική Κύπρος (1969-1975), Ιατρική Χειρουργική Κύπρος (1976-1979 μαζί με τον Γ.Μαραγκό) και Υγεία. Για την επιστημονική του δραστηριότητα τιμήθηκε με τον Σταυρό του Τάγματος Αγίου Ιωάννου των Ιεροσολύμων. Στο χώρο της λογοτεχνίας πρωτοεμφανίστηκε το 1932 με δημοσιεύσεις ποιημάτων στην εφημερίδα της Λεμεσού Παρατηρητής. Ασχολήθηκε επίσης με την πεζογραφία, την παιδική λογοτεχνία και το θέατρο. Υπεύθυνος των περιοδικών Πνευματική Κύπρος, Φιλολογική Κύπρος, Η Χαρά των παιδιών, Θέματα Κριτικής, Κυπριακοί Καιροί και Λυρική Κύπρος, συνεργάστηκε με πολλά κυπριακά και ελληνικά έντυπα, καθώς και με το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου (ΡΙΚ). Διετέλεσε πρόεδρος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, αντιπρόεδρος και πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Κύπρου, γενικός γραμματέας του Συνδέσμου Ελλήνων Λογοτεχνών (παράρτημα Κύπρου), πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπείας του ΡΙΚ, μέλος του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου Κύπρου, πρόεδρος του ΕΠΟΚ και της Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών. Έργα του μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες. Για το λογοτεχνικό του έργο τιμήθηκε με το βραβείο της Ενώσεως Ελλήνων Λογοτεχνών (1951), το Β΄ Ελληνικό Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1968), το Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Κύπρου (1968), το τιμητικό δίπλωμα του Δήμου Λευκωσίας (1982), το Βραβείο Λάμπρου Πορφύρα της Ακαδημίας Αθηνών (1985) και άλλα βραβεία και διακρίσεις σε ποιητικούς και δραματικούς διαγωνισμούς.
ΕΤΟΣ ΜΝΗΜΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΤΟ 2015
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΑΤΣΟΣ, ΑΓΑΠΗ
“ΜΑΚΑΡΙΟI ΟΙ ΠΤΩΧΟΙ ΤΩ ΠΝΕΥΜΑΤΙ ΟΤΙ ΑΥΤΩΝ ΕΣΤΙΝ Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΩΝ ΟΥΡΑΝΩΝ”
Κι η μεταποίηση του απ’ τον Καραγκιόζη:
“ΑΟΡΑΤΟΣ ΛΟΓΟΣ” (Γραμμένο στης 17/04/2016 στο Λονδίνο)
Πόσο θαμπός κι ανόητος
ο ορίζοντας του ήλιου
αόρατος λόγος η ποίηση
κι είναι φτωχές
οι νύχτες των νεκρών
από συνήθεια γράφω
ο ερχομός κάποιου νοήματος
καλοπροαίρετος επισκέπτης
ατίθασες τριανταφυλλιές
μηνύματα σιωπής μνήματα
πάνω σε φράχτες γερατειών
ανεβασμένος βρέθηκα
κι άλογα λυτρωμένα χαίτες
φτιάξτε καρδιές από κάλλος
και μάτια αρετής
συναρμολογείστε ένα
υπέρμαχο κορμί
ευχαριστώ τα νεανικά μου χρόνια
που φέγγουν ακόμη λάμψεις θανάτου
κι επίγειες εικόνες συνείδησης
έστω κι ασήμαντης
έρχομαι να ξεκλειδώσω
κάποιο θείο βιβλίο
χωρίς δυσκολίες και σελίδες
προστάτης της Ιστορίας
υποχωρώ στο μέλλον
μ’ επιείκεια θάψτε τις ζωές σας
παραστράτημα ο κόσμος όλος
κι εγώ σε ντράπηκα πατέρα
τόσο που δεν γέννησα ούτε ένα παιδί
δειλινό τάφων, μάταιο φως
υπόλογος μονάχα στις
εξαίσιες πληγές των δυό μας
τυραννισμένος εύνοια
επικαλούμαι τόσες θάλασσες
συνένοχος ήμουν λίγων κυμάτων
και βαραίνω
γύρω μου βότσαλα-κάλλους
και φοβισμένα ακρογιάλια
Χριστέ σε ξέγραψε
η νιότη του ανθρώπου
κι εγώ μετρώ τον
μακρόχρονο παλμό σου
πρωτόγονες ψυχές αγγέλων
στα τροπαιοφόρα οροπέδια
εκεί που ντράπηκαν οι άγιοι
ν’ ερωτευθούν
και ποιά υπέροχη στιγμή
υψώνεται και γίνεται ολόλευκη
γιομάτη επιείκεια
© MENELAOS KARAGIOZIS, HELLENIC POETRY, 2016
ΣΚΥΛΛΑ ΚΑΙ ΧΑΡΥΒΔΙΣ (Κώστας Ε. Τσιρόπουλος), ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ/ΕΥΘΥΝΗ
«Έγραψα ως τώρα χιλιάδες σελίδες νομίζοντας πως είμαι αθάνατος. Τώρα που νιώθω τον θάνατο ζωντανό στο μεδούλι μου, θέλω να κρυφτώ γυμνός μέσα στη γλώσσα μου. Να τραφώ από τις λέξεις της, εγώ θνητός με λαβωμένη ψυχή, μήπως και γίνω αθάνατος.
Η Πλάση όλη μυρίζει θάνατο – αποφορά που βαλαντώνει τη συνείδηση. Ο χρόνος κατατρώγει τα πάντα. Δεν γνωρίζω ως πότε, ακόμη και μια γλώσσα με αθάνατα μιλήματα, θα μπορέσει να του αντιστέκεται. Ο έρωτας του θανάτου λαγγεύει κάθε γήινο πλάσμα. Οι λέξεις όμως αντιστέκονται περισσότερο από τ’ ανθρώπινα σώματα. Φωσφορίζουν, μπορεί αιώνες, εκεί που ο ένσαρκος άνθρωπος γερνά, μαραίνεται, φθείρεται, παραδίδεται. Με φόβο διάβηκε τη ζωή, με φόβο εισέρχεται στον θάνατό του.
Γνωρίζω να πλάθω με λέξεις έναν άνθρωπο αλλά δεν μπορώ να του εμφυσήσω αθάνατη πνοή. Ο προπάππος μου Όμηρος πέθανε κι αινιγματική αχλύ σκεπάζει το πρόσωπό του. Ο Οδυσσέας του λάμπει μέσα στις λέξεις, στους κρουστούς στίχους του. Αλλά κι αυτός κάποτε θα πεθάνει. Κρατιέται η Πλάση όλη στην κορυφή ενός κύματος, ώσπου να εξαντληθεί ο χρόνος. Τότε, η τρικυμία του θανάτου που σοβεί, θα τα συντρίψει όλα. Μελαγχολία βαρειά σκιάζει το πνεύμα μου καθώς ποτίζει μ’ αίμα τους ίσκιους όλους.
“δος μ’ ες Φαίηκας φίλον ελθείν ηδ’ ελεεινόν”». […] (Από την έκδοση)
ΤΑ ΡΟΔΙΝΑ ΑΚΡΟΓΙΑΛΙΑ
Κομμάτι απ’ το ποίημα “ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ” του Κώστα Π. Μιχαηλίδη, Σελ 359, ΕΥΘΥΝΗ 1994, Τεύχος 271 (Αφιερωμένο στην Κύπρο)
[…]
Κι’ από την πύλη
πάρωρα προβαίνει ο χορευτής
στην έξοδο.
[…]
Είμαστε εδώ για να χαράξουμε
το ακατανόμαστο.
Να πούμε
μιά λέξη μες στον τρόμο του χωρισμού
που θα ταράξει
τη ρωγμή της σιωπής
ν’ αντισταθεί στην τυραννία
σαν ένα τρικύμισμα που παίζει
με το χορό των δελφινιών
στο θάμπος
μιας αιώρας που λικνίζεται
πηγή, γεφύρι, πύλη
μες στο αόρατο
[…]
© ΕΥΘΥΝΗ, 1994
Ο Κώστας Π. Μιχαηλίδης γεννήθηκε στη Λεμεσό της Κύπρου το 1928. Φιλόσοφος, δοκιμιογράφος και ποιητής. Σπούδασε φιλολογία στην Αθήνα και επέστρεψε στην Κύπρο όπου εργάστηκε ως φιλόλογος στο Λανίτειο Γυμνάσιο Λεμεσού. Το 1956 συνελήφθη και διετέλεσε για 16 μήνες κρατούμενος των Άγγλων για τη συμμετοχή του στον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ. Στη συνέχεια, με υποτροφία του ΙΚΥ σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, απ’ όπου έλαβε και το διδακτορικό του.
Επιστρέφοντας στην Κύπρο υπηρέτησε ως Βοηθός Διευθυντής στο Λανίτειο Γυμνάσιο Λεμεσού. Το 1967 προήχθη σε Επιθεωρητή Μέσης Εκπαίδευσης, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1986. Το 1991 εξελέγη καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, στο οποίο δίδαξε μέχρι το 1997. Διετέλεσε Κοσμήτορας της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Σπουδών και μέλος της Προσωρινής Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Υπήρξε τακτικός συνεργάτης της εφημερίδας “Καθημερινή” επί τριετία και από το 1984 τακτικός συνεργάτης του περιοδικού “Ευθύνη”. Ήταν μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών και της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας. Ίδρυσε το 1976 την Φιλοσοφική Εταιρεία Κύπρου, της οποίας διετέλεσε Πρόεδρος από την ίδρυσή της έως το 1985, και καθιέρωσε ως εκφραστικό της όργανο το φιλοσοφικό περιοδικό “Ζήνων”.
Πέθανε αιφνιδίως στις 15 Αυγούστου 1998.
ΤΟ ΠΑΡΑΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ Π. ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ
Κωστας Π. Μιχαηλιδης, «Σηματα, Η´: Ο Δρομος Προς την Κερυνεια»
19+1 ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΕΡΥΝΕΙΑ FREARΟ δρόμος πάει λοιπόν προς την Κερύνεια.
Λίγο πιο πέρα βλέπεις τα βουνά
Μια υποψία η θάλασσα.
– Τα βουνά δεν είναι από σάρκα,
μου είπες.
Μένουν απλώς εκεί που ήταν πάντα.
Τους πεθαμένους ποιος τους λογαριάζει;
Πάνω σε μια πλαγιά,
στην κορυφή του άγιου Ιλαρίωνα
ή στο ακρογιάλι;
Δεν φτάνει ένα καμπαναριό
ούτε το δέντρο στην πλατεία του Μπέλλα-Παΐς
να τους λυτρώσει.
Ο χαμός περισσεύει
μέσα στους δρόμους
εκεί που χτες ακόμα
οι άνθρωποι έπαιζαν το ανύποπτο παιχνίδι τους.
Πόσα χρόνια στέκει αυτό το κάστρο;
Ανεβαίνεις απάνω του
όπως πριν οκτώ αιώνες.
Η πέτρα βαριά, η καταπακτή
γυρίζει όπως ο μύλος στο βυθό της γης.
Φωνή χαμένη που έρχεται και ξανάρχεται.
Στην Κερύνεια
που έγινε όνειρο
πόσο μας πνίγει τούτος ο καιρός
ασήκωτος ο καιρός που την πατά.
Προς τα πού;
Μάταια κοιτάζεις τα βουνά.
Αυτόν τον δρόμο τον έχουν κλείσει.
Κτυπούν ακόμα τον βράχο,
δένουν το βουνό όπως τότε
που οι κόρες του Ωκεανού
θρηνούσαν
κάτω απ’ τον ίσκιο του.
Οι ελιές όμως
που ρίζωσαν μαζί με τον κύκλο του ήλιου
ξέρουν να περιμένουν.
Πέρασαν μέσ’ από την τραγωδία του ονείρου
που γίνεται χώμα, κρασί, λεμονανθός
που γίνεται ποτήρι πάνω σ’ ένα τραπέζι
ενώ οι άνθρωποι γύρω κάθονται να ξεδιψάσουν
στο φτωχό σπίτι του ψαρά
που διάφανο άπλωσε για να χωρέσει ένα καράβι
βουλιαγμένο πριν τρεις χιλιάδες χρόνια στον βυθό.
Δεν τον αφήνεις αυτόν τον δρόμο
τον φραγμένο με συρματοπλέγματα.
Βουλιάζει κι αυτός μέσα σου όπως το καράβι
σε πληγώνει μαζί με το σίδερο που τον φράζει
σε διαπερνά όπως τα χώματα το φως.
Τους πεθαμένους δεν μπορείς να τους ξεχάσεις.
Θα σε κυνηγήσουν οι Ερινύες
σ’ αυτόν τον δρόμο που πάει προς την Κερύνεια.
ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΕΙΝΑΙ ΜΑΤΑΙΑ
Κι η μεταποίηση του απ’ τον Καραγκιόζη:
“Ψηφιδωτά Ποδάρια” (Γραμμένο στης 17/04/2016 στο Λονδίνο)
Ο χωρισμός δυό ανθρώπων
κοράκια τα μίση που τον οσμίζονται
αργοί διαβάτες οι αστραπές
σώμα παγιδευμένο
στις σκαλωσιές του νου
εξαίσιος ακροβάτης
ασυλλάβιστα ποιήματα μοναξιάς
πόσα και τόσα
βυθισμένος σ΄ αόρατα χρώματα
λικνίζομαι
παράταιρα γιοφύρια,
αιώρες κι αμπέλια
υποδουλωμένα όλα
στην βαρύτητα
έρημος από φτερούγες
κι ο βυθός λοξός
πνιγμένος στο ακατανόμαστο
πυκνώνω, διάφανο ξωκκλήσι
άπλετη θυσία η πίστη
πως ν’ αντισταθείτε
δελφινάκια στις ωκεάνιες ρωγμές
ο πρώτος έγκυος άνδρας
φύσημα πόθου βουερό
φεύγοντας κυλά στα πέταλα
σιγή που θεριεύει σ’ ένα
μεσοδιάστημα ιδεογράμματος
τρικυμισμένες στέγες πελάγους
πάνω τους οι γλάροι αθώρητοι
μαζεύονται όλο και πιό πολλοί
φορτωμένοι θάνατο
μια αγέλη ζεστασιάς
πηγή βροχής
θαλασσινή γραφή ικέτιδα
λέξη τυραννισμένη
από σιωπή στερεωμένη στην άμμο
με λυπήθηκε ώσπου ξύπνησα νεκρός
απέραντη κι ακοίμητη η πλάση
εγώ ξενυχτισμένος δίπλα σου
κι ας έχεις σκληρά σαν βράχια στήθη
σε κάποια γωνιά της μήτρας
έχονταςε θερισμένο σπέρμα θωρώ αέναα
χαμένα μιας ρημαγμένης αγάπης
τα παιδιά ήμασταν
ας ανοίξουν τώρα οι πύλες καθώς
πληθαίνεστε μελτέμια
κι από θαλασσινά τείχη
προβαίνουν άνεμοι δαντελωτοί
αρχίζει ο χορός μας να χαράζει
όλεθρος θαλπωρής ήσουν για μένα
τι ύψος, τι κενό!
πνέεις και με τυλίγεις
υφαίνομαι το κέντημα σου
αθέατος κι απόμερος έζησα
σαν ένα εφήμερο κόκκαλο
σκύλου ή γάτας
ρημαγμένο κέντημα ψυχής
πετώ τ΄ αποφάγια μου
στους πεθαμένους
και θρηνώ γαλάζια στάχυα
κι απ’ τις πληγές των λουλουδιών
στάζαν οι χαμένες μας ανάσες
(χορευτής αγάπης και πένθους ήσουν)
μια μπαλαρίνα με ψηφιδωτά ποδάρια
© MENELAOS KARAGIOZIS, HELLENIC POETRY, 2016
Ο ΧΟΡΟΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ
Η μεταποίηση του ποιήματος “ΔΕΗΣΗ ΣΕ ΦΙΛΟ” του Κυριάκου Πλησή, Σελ 367, ΕΥΘΥΝΗ 1994, Τεύχος 271 (Αφιερωμένο στην Κύπρο)
THE ORIGINAL POEM
Φίλε
πολύτιμο, αβάσταχτο φορτίο.
Κουβαλώ τ’ αποκαίδια του περήφανου σαρκίου σου
σε τόπους αλλότριους,
σε βουνά και θάλασσες
[…]
Μάζεψε την φωνή σου και βρόντησε.
“Μη λησμονείτε τους κεκοιμημένους
τα οστά τους και τις ψυχές τους.
Μη λησμονείτε την πέτρα εν ή εστερεωθήτε”.
[…]
© ΕΥΘΥΝΗ, 1994
Ο Κυριάκος Πλήσης γεννήθηκε στην Ακανθού της Αμμοχώστου το 1929. Μετά την αποφοίτησή του από το Ελληνικό Γυμνάσιο Αμμοχώστου, φοίτησε στο Διδασκαλικό Κολλέγιο Μόρφου και εργάστηκε επί μια πενταετία ως δάσκαλος. Εν συνεχεία σπούδασε ελληνική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μετεκπαιδεύτηκε στα παιδαγωγικά στα Πανεπιστήμια Εδιμβούργου και Λονδίνου. Εργάστηκε στο Α’ Γυμνάσιο Αμμοχώστου ως καθηγητής, υποδιευθυντής και γυμνασιάρχης. Το 1973 προήχθηκε σε επιθεωρητή φιλολογικών μαθημάτων. Από το 1975 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου εργάστηκε ως καθηγητής και λυκειάρχης σε διάφορα σχολεία. Το 1985 έγινε σχολικός σύμβουλος και συνταξιοδοτήθηκε το 1989.
Ασχολήθηκε, εκτός από την εκπαίδευση, και με τη λογοτεχνία, ιδιαίτερα με την ποίηση και το δοκίμιο. Βραβεύτηκε τρεις φορές με το Κρατικό Βραβείο Υπουργείου Παιδείας της Κύπρου. Δύο φορές για τις συλλογές δοκιμίων “Προβληματισμοί” 1972, και “Μετά τη χρεοκοπία του δόγματος” 1992, και μια φορά για την ποιητική του συλλογή: “Γραφή οδύνης” 1975. Το 1997 το βιβλίο του “Δοκίμιο περί έρωτος και άλλα δοκίμια” βραβεύτηκε με το βραβείο του Χρήστου Μαλεβίτση. Συνεργάζεται τακτικά με τα περιοδικά “Νέα Παιδεία” και “Ευθύνη” και εκτάκτως με άλλα κυπριακά και ελλαδικά περιοδικά.
Ο ΟΙΚΟΣ ΤΩΝ ΚΥΠΡΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ
Κυριακος Πλησης, «ΕΠιμετρο ΙΙ: Να μνημονευονται»
Να μνημονεύονται
Ακάμας, Αίπεια, Σόλοι, Λάμπουσα,
Λάπηθος, Κερύνεια, Χύτροι, Αφροδίσιον,
Ουρανία, Αχαιών Ακτή, Σαλαμίς, Αλάσια.
Να μνημονεύονται
Άγιος Αντιφωνητής, Γλυκιώτισσα, Κανακαριά,
Απόστολος Ανδρέας, Απόστολος Βαρνάβας,
Άγιος Επιφάνιος.
Να μνημονεύονται
προς δόξαν και υπερηφάνειαν
των ενδόξων και πεπολιτισμένων γειτόνων μας
και των ευγενών τέκνων της Εσπερίας
καθώς και των γενναίων τέκνων
του Αγάλματος της Ελευθερίας.
19+1 ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΕΡΥΝΕΙΑ
Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΟΥ ΜΑΓΚΑ (ΝΤΟΥΜΑΝΙΕΣ)
Η ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ, ΤΙΤΛΟΣ: “ΠΥΡΑΧΤΩΘΗΚΑ……ΕΓΩ Η ΣΤΑΧΤΗ ΤΟΣΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ”, 17/04/2016, Λονδίνο
Μυστικά ορκισμένος
έστησα μια εκκλησιά στα πόδια της
[Ο ΜΟΝΑΧΟΣ ΚΙ Ο ΛΥΚΟΣ]
να μικραίνει το κακό μέσα μου
βουνό αβάσταχτο φορτίο θάλασσας
σ΄ ένα κρησφύγετο από στάχυα
τραγουδούσα
αγκαλιασμένος ήμουνα αμπέλια
κι η γέρικη βροχή με στόλιζε σοφία
[Ο ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΗΣ ΠΑΛΗΣ-ΜΟΝΑΧΟΣ]
ζωγραφίζω τατουάζ
στις πλάτες των θεών
τόσες χαρές ανήμπορες και λύπες
κι ας έχω ανθρώπινο αυχένα
εγκλωβισμένος σε παλιούς καιρούς
γιατί φίλε είναι φτηνή τέχνη
η ποίηση
φυλλάξου κοράκι
έρχομαι προς εσένα ασώματος
λυχνάρι θαμμένο στην άμμο
τάφος-φως
και μια δέηση έρωτα
χτισμένη από σάρκες
ορκίσου φίλε στα αποκαΐδια σου
ο αετός μάγος
έκοψε τα φτερά του
και μεταμορφώθηκε
σε κάλπικο ήλιο
η λησμονιά είναι
κι αυτή μια λύση
σαν μάταιη πέτρα που ρέει
μια φλόγα
φύτεψε μες την φωτιά
εγώ η στάχτη τόσων ανθρώπων
κάψτε με βροντοφώναξα
κι εστερεώθηκα ως
κεκοιμισμένη ψυχή
πυραχτώθηκα και στόλισα τους ήλιους
αντιφωνητής οστών
© MENELAOS KARAGIOZIS, HELLENIC POETRY, 2016
ΑΝΤΙΦΩΝΗΤΗΣ
The Church of Antifonitis built in 12th century, is dedicated to the Archangel Michael and the Annunciation. It is the main temple of an old Byzantine monastery.
The church is located in a shallow valley enclosed on the north side of Pentadaktylos, built near an old deserted village, between the occupied villages of Agios Ambrosios and `Kalograia.
Antifonitis is a unique sample of octagonal type church in Cyprus, apart from the ruined church of the castle of St. Hilarion. A special feature of the church is the dome that has a large diameter, covering a large part of the roof of the temple and supported by eight columns. During the Frankish period narthex and an outdoor gallery were added to the church.
The frescoes of the church is remarkable and made in the 12th and 15th century.Η Εκκλησία του Αντιφωνητή κτίστηκε το 12ο αιώνα και είναι αφιερωμένη στον Αρχάγγελο Μιχαήλ και στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Είναι ο κύριος ναός παλιού βυζαντινού μοναστηριού.
Η εκκλησία βρίσκεται σε μια ρηχή κλειστή κοιλάδα στη βόρεια πλευρά του Πενταδακτύλου, κτισμένη κοντά σε ένα παλιό ερημωμένο οικισμό, ανάμεσα στα κατεχόμενα χωριά `Αγιος Αμβρόσιος και Καλογραία.
Ο Αντιφωνητής είναι μοναδικό δείγμα οκταγωνικού τύπου εκκλησίας στην Κύπρο, αν εξαιρέσουμε την ερειπωμένη εκκλησία του κάστρου του Αγίου Ιλαρίωνα. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της εκκλησίας είναι ο τρούλος που έχει μεγάλη διάμετρο, καλύπτει μεγάλο μέρος της στέγης του ναού και στηρίζεται σε οκτώ κίονες. Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας προστέθηκαν στο ναό νάρθηκας και εξωτερική στοά.
Οι τοιχογραφίες της εκκλησίας είναι αξιοσημείωτες και έγιναν τον 12ο και 15ο αιώνα.
Η ΓΗ ΤΩΝ ΙΝΔΙΑΝΩΝ
ΑΝΤΩΝΗ ΠΙΛΛΑ
“Το συννεφάκι Β΄”
«Εκεί ψηλά στον ουρανό μικρό μικρό και μακρινό
στεκόταν ένα σύννεφο κι ένιωθε τόσο μοναχό.
Και τότες ένα βοριαδάκι το παίρνει στα γοργά φτερά του
και σαν καράβι, σαν πουλί τρέχει και σμίγει-ω χαρά του!-
με άλλα δέκα εκεί ψηλά μες στ’ ουρανού την αγκαλιά.
Κι όλα μαζί ρίχνουν βροχή στα χωραφάκια, στα στενά,
στα δέντρα, στα ψηλά βουνά
και στη φτωχή μας τη σκεπή ωσάν τραγούδι αντηχεί.»
Ο κόσμος του Αντώνη Πιλλά στην ποιητική του συλλογή Τα τραγούδια της Χαράς είναι ο κόσμος του Θεού και της αγάπης, της φύσης, της αθωότητας και καλοσύνης.
Μερικά δείγματα:
Ήσουν, Χριστέ μου
«Ήσουν, Χριστέ μου, στην αυλίτσα που παίζανε όλα τα παιδιά,
ο Τάκης, η Άννα, η Ελενίτσα μ’ αθώα, χαρούμενη καρδιά.
Ήσουν στο σχολειό, στο αμπέλι και στου παππού το εργαστήρι,
εκεί που η μάνα το καρβέλι μοίραζε, ο ήλιος πριν γείρει.
Ήσουν Χριστέ μου, γύρωθε μας- φίλος, πατέρας κι αδελφός
ώσπου ψηλά κι απάνωθέ μας σ’ έπαιρνε πάλι ο ουρανός.»
Ένα ωραιότατο ποίημα για την πανταχού παρουσία του Κυρίου, που αναλύεται ποιητικά σε τόπο και χρόνο και μοιράζεται σε αθώα παιδικά πρόσωπα που περιλαμβάνουν και τα άμεσα μέλη της οικογένειας.
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
ΑΝΤΩΝΗ ΠΙΛΛΑ, ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΜΟΝΑΞΙΑ, ΕΥΘΥΝΗ, Σελ. 369-370, ΤΕΥΧΟΣ 271, ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ, 1994
(Γεννήθηκε στην Πάφο, το 1950, Σπούδασε Παιδαγωγική στη Λευκωσία και Φιλολογία στα Ιωάννινα. Έργα, Φωνές της Γης μου, Επιτάφιος, Διαδρομή, κ.α.)
[…]
Με ευστοχία και οξύτητα διατύπωσε το πρόβλημα πριν αιώνες ο Χαίλντερλιν με τον γνωστό στίχο: “Τι χρειάζονται οι ποιητές σ’ ένα μικρόψυχο καιρό; ” Το ερώτημα αυτό πιστεύω το βιώνει και το επαναφέρει στην εποχή του κάθε αυθεντικός ποιητής. Ο ποιητής σαν εραστής της Ομορφιάς μένει στο τέλος μόνος σ’ ένα κόσμο τύρβης, καλλιεργούμενου ψεύδους και ισοπέδωσης. Κι όσοι είναι μόνοι πονούν, πολεμούνται, πιέζονται και συγκρούονται με ογκούμενα ρεύματα λήθης.
” Μοναξιά, σκέπη ολόβαθη των θείων και των θηρίων”, τραγούδησε κάπου ο Παλαμάς ΜΕΤΑΠΟΙΩΝΤΑΣ σε στίχους φιλοσοφική πρόταση ποιού δεν θυμάμαι αυτή την ώρα, φιλόσοφου. Ο ποιητής όμως δεν είναι ούτε θηρίο ούτε θεός, είναι άνθρωπος.”
[…]
Ο παραλληλισμός με την προσευχή είναι χρήσιμος/ όπως στην προσευχή έτσι και στην ποίηση η ανθρώπινη ψυχή εκφράζει αδέσμευτα φωνές εκ των ένδον. Και αυτή η ιερή πράξη και έκφραση λαμβάνει χώρα στη μοναξιά.
[…]
© ΕΥΘΥΝΗ, 1994
ΜΝΗΜΕΙΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΗ ΚΥΠΡΟ
Η μεταποίηση του ποιήματος “ΜΕΤΑΞΟΥΡΓΟΣ ΙΜΕΡΟΣ” της Μόνας Σαββίδου-Θεοδούλου, Σελ 371, ΕΥΘΥΝΗ 1994, Τεύχος 271 (Αφιερωμένο στην Κύπρο)
“Κρανίο-κουβούκλι βυζαντινό”
Μελισσοφόρο έχεις κορμί
κι ας είναι πεταλουδίσιος σου
ο θάνατος ευχήθηκα
αγία φτερούγα
κι ούτω κάθ’ εξής
εγκλωβισμένος στο
ρυθμό του πόνου
γνέθεις έρωτες
αλφαβητάρι-μετάξι
κι ο Όμηρος σε μιά υπόγεια θάλασσα
άδολο ψάρι τώρα δηλωμένο
ανέσπερος ο νους
κι εσύ ξεδιπλώνεις τις πυξίδες
την βορεινή πορεία σου
καπηλεύτηκε η άνοιξη
και μοιρασμένος καθώς είσαι
σε πενταδάχτυλα νησιά
διδάσκεις
παρηγορήτρα η αόρατη ψυχή
πες τη να μοναστήρι ποίησης
κρανίο-κουβούκλι βυζαντινό
σύγχρονο λάβαρο του νου
απανταχού παρόν
πάνε σε τούτα τα βουνά
έχτισε πύλες ο Κάλβος
καντήλια ο Σολωμός
και ανέσπερους χώρους
ο Σικελιανός
πανταχού ιέρεια
στο μεταίχμιο μιας θάλασσας
που δεν καπηλεύτηκε
ποτέ οδύνες ή γιγάντιες μοίρες
© MENELAOS KARAGIOZIS, HELLENIC POETRY, 2016
ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΣ, Γ. ΣΕΦΕΡΗΣ
Γεννήθηκε στη Λεμεσό, το 1949 από γονείς Μικρασιάτες. Σπούδασε Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και εργάζεται στη Δημόσια Εκπαίδευση. Έχει ασχοληθεί με την Ποίηση, το Διήγημα, το θεατρικό έργο και την Κριτική. Κείμενά της έχουν ανθολογηθεί και μεταφραστεί στο εξωτερικό (Αγγλία, Γαλλία, Ισπανία, Ρουμανία και αλλού).
THE ORIGINAL POEM
(Η Μόνα Σαββίδου γεννήθηκε το 1949 στη Λεμεσό. Σπούδασε στην Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών. Συνεργάτιδα του Ραδιοφ. ιδρύματος Κύπρου. Έργα: “Τοις εντευξεμένοις”, “Ενεστίαση”, “Αξιοθέα”
[…]
Γνέθεις μετάξι
σε μιά πενταδάχτυλη κορυφογραμμή
απανταχού αόρατη στο μεταίχμιο
εστία παρηγορήτισσα
γιατί είσαι συ
βουνό και μοναστήρι και θάλασσα
μελαξώ ιμερόεσσα
ποθεινή πατρίδα
Νόστιμον ήμαρ.
© ΕΥΘΥΝΗ, 1994
ΣΑΝ ΑΠΟΚΛΗΡΟΣ ΓΥΡΙΖΩ
Η μεταποίηση του ποιήματος “ΑΥΗΝΑ ΚΥΠΡΟΣ” της Λέννα Παππά, Σελ 345, ΕΥΘΥΝΗ 1994, Τεύχος 271 (Αφιερωμένο στην Κύπρο)
“Έχουνε Μπόι”
Φλέβες ορφανές βογγάτε
πικραμένη πόρτα
μακρινής θάλασσας
μισόκλειστη
αστράφτει το αίμα
κι η πληγή βαριά
αθώος και νεογέννητος
θ΄ αποκοιμηθώ
ντροπή πιά κατάντησε
η Ελλάδα
νησί ανθρώπινο πολύ
κι ήλιος ζωσμένος θάλασσες
ένοχα αθώα η σιωπή
τόσα φονικά βροντήσανε
κι αστράφτουνε οι κούνιες
γνέφει η λευτεριά και γλείφεται
σαν ναζιάρικο γατί
αλυσοδεμένος είμαι
πλώρες και πρύμνες
μαχαίρια-ντουφεκιές
μου γνέφουνε
κι εγώ κοιμάμαι
γαλήνιος
γύρισα πλευρό
ακριβό τ’ αγέρι της προσφυγιάς
κάθε γουλιά και μάθηση ο πόνος
έτσι κερδίζεται ο κατεστραμμένος
τούτος τόπος με μαύρο ψωμί
και τρόμο γλυκό
ζώντας τον θάνατο
αδέλφια γινήκανε οι εχθροί μου
δεν μπορώ άλλο
ακόμη κι οι τάφοι
έχουνε μπόι
© MENELAOS KARAGIOZIS, HELLENIC POETRY, 2016
ΟΛΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ ΟΛΟΙ ΙΣΟΙ
AND THE ORIGINAL POEM
[…]
Όμως το αθώο αίμα βόγκησε βαρύ
πληγώνοντας τις φλέβες μου
των ορφανών ποτάμι πύρινο τα δάκρυα
τους δρόμους μου έπνιξε
και να γευτώ γλυκό ψωμί
πιά δεν μπορώ
σ’ άλλο πλευρό να γύρω ν’ αποκοιμηθώ
[…]
© ΕΥΘΥΝΗ, 1994
ΤΟ ΒΡΑΔΥ
Η Λένα Παππά γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Γαλλική Φιλολογία στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών. Παρακολούθησε μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών και μετεκπαιδεύτηκε με υποτροφία στο Παρίσι όπου παρακολούθησε στη Σορβόνη μαθήματα Μοντέρνας Τέχνης και πήρε το Diplome des Etudes Approfondies (D.E.A.).
Υπηρέτησε ως έφορος (διευθύντρια) βιβλιοθήκης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών και βοηθός του καθηγητή της Ιστορίας της Τέχνης Παντελή Πρεβελάκη και από το 1980 μέχρι το 1990 άσκησε τα καθήκοντα της προϊσταμένης γραμματείας της Σχολής (γενικού γραμματέως). Είναι μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών και ιδρυτικό μέλος της Δελφικής Ακαδημίας.ΕΡΓΑ ΤΗΣ
Ποιήματα, 1956· Λαμπηδόνες, 1961· Ψίθυροι, 1963, Εκδόσεις των Φίλων· Αυτόγραφα, 1967· Poesies, 1969, Editions Pierre Seghers, Παρίσι, Collection: Autour du Monde· Καθ’ Οδόν, 1973, Εκδόσεις των Φίλων· Σκοτεινός Θάλαμος, 1979, Εκδόσεις των Φίλων· Ενδόφωνα, 1983 (εκτός εμπορίου)· Palabras de Vidrio (Γυάλινα Λόγια), Εκδόσεις Los Vientos, Βαρκελώνη, 1984· Μέσα σε Καθρέφτες, 1984, Εκδόσεις Αστρολάβος – Ευθύνη· Αρτεσιανά, 1988, Εκδόσεις των Φίλων· Ουρανοδρόμιο, 1992 (εκτός εμπορίου)· Τα Ποιήματα 1956-1992 (Α΄ τόμος Απάντων), Εκδόσεις Αρμός· οι συλλογές διηγημάτων Βιορυθμοί, 1982, Εκδόσεις Κολλάρος – Εστία, και Ξενοδοχείο Δ΄ Κατηγορίας, 1996, Εκδόσεις Αρμός.
Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά, ισπανικά, πολωνικά, αγγλικά και βραζιλιάνικα κι έχουν δημοσιευτεί σε ανθολογίες και περιοδικά του εξωτερικού. Κατά καιρούς έχουν επίσης δημοσιευτεί αρχαιολογικά άρθρα της και μεταφράσεις ξένων λογοτεχνικών κειμένων. Είναι συνεργάτις στα λογοτεχνικά περιοδικά Νέα Εστία, Ευθύνη, Κοινωνικές Τομές και Greek Letters.ΒΡΑΒΕΙΑ και ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
Το 1976 πήρε βραβείο στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό Λυρικής Ποίησης των Cavalieri Per l’ Europa στην Ιταλία. Το 1971 πήρε το Βραβείο Λυρικής Ποίησης «Λάμπρου Πορφύρα» της Ακαδημίας Αθηνών. Το 1983 και το 1986 πήρε το Βραβείο Ποίησης Ειρήνης και Φιλίας «Αμπντί Ιπεκτσί». Το 1985 πήρε ειδικό τιμητικό βραβείο στον 3ο Διεθνή Λογοτεχνικό Διαγωνισμό Ποίησης Ulivo d’ Oro στο Τορίνο της Ιταλίας. Το 1986 της απονεμήθηκε το Medaille d’ Or de l’ Academie de Lutece στη Γαλλία για τα βιβλία της Μέσα σε Καθρέφτες και Βιορυθμοί. Το 1993 τιμήθηκε με το Α΄ Βραβείο Ποίησης της Εταιρείας Χριστιανικών Γραμμάτων για το Ουρανοδρόμιο και το 1995 με το Βραβείο Ποίησης του Ιδρύματος Κώστα Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για τον Α΄ τόμο των Απάντων της με τον τίτλο Ποιήματα 1956-1992.
Ποιήματά της έχουν μελοποιήσει ο Μίμης Πλέσσας, οι αδελφοί Κατσιμίχα και Γιάννης Νικολάου.
ΠΑΛΙΑ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΑ
Καρπίζουν μέσα μου παλιά καλοκαίρια
ανάβουνε βλέμματα αλλοτινά
θροΐζουν αγγίγματαΤίποτα, τίποτα δε χάθηκε στ’ αλήθεια
όλα είναι εδώ, όλα είναι εδώΜια σπίθα μόνο ανάβει πυρκαγιές
στις θημωνιές της μνήμης
πυρκαγιές στις θημωνιές της μνήμηςΚι αν η ελπίδα το μέλλον συντηρεί
η μνήμη τρέφει το παρόν
το παρελθόν μας δικαιώνονταςΓιατί ότι υπήρξε μια φορά
δε γίνεται να πάψει να έχει υπάρξει
Στίχοι: Λένα Παπά
Μουσική: Γιάννης Νικολάου
Πρώτη εκτέλεση: Παντελής ΘαλασσινόςΟ ήλιος μες στον ουρανό, σαν τον τροχό γυρίζει,
κι η αγάπη μου μ’ αρνήθηκε και πια δε με γνωρίζει.Ανάθεμά σε γαλανή, που μ’ άφησες μονάχο,
στης ερημιάς τον άνεμο και στου λυγμού το βράχο.Μακριά σου τι θα γίνω,
άσπρο μου, μικρό μου κρίνο…
άλλη αγάπη εγώ δεν κάνω,
αν δεν έρθεις, θα πεθάνω.Σύννεφο κάθεται ο καπνός, με βρέχει, με χιονίζει,
του χωρισμού σου ο θάνατος στη μοναξιά με χτίζει.Για σε πεθαίνω το πρωί, για σένα κάθε βράδυ,
έλα και δώσε μου ζωή μ’ ένα μικρό σου χάδι.
Τι χρώμα να `χει ο έρωτας, τι χρώμα να `χει η μοναξιά,
σαν βγαίνει νύχτα παγανιά το στρογγυλό φεγγάρι…Κοιμούνται μέσα στην καρδιά τα όνειρα και τα πουλιά
ποιος θα `ρθει να τα πάρει;Σαν της φωτιάς το πάτημα, σαν της σιγής το άγγισμα,
πάει η ζωή μου όλη στου κόσμου το περβόλι.Τι χρώμα να `χει η ελπίδα μου, τι χρώμα να `χει το φιλί
σαν ανεβαίνω το σκαλί, σκαλί να `ρθω κοντά σου…Τι χρώμα να `χει η μουσική, του πόθου το τρελό βιολί,
που λέει την ομορφιά σου.Σαν της φωτιάς το πάτημα, σαν του φτερού το άγγιγμα,
μυστήριο και γητειά του κόσμου η ομορφιά!
Φίλησα την καρδιά σου
το χαμόγελο σου στολίστηκα
μεθυσμένα βήματα έσυρα
στου έρωτα τα μονοπάτια.Κι ύστερα έφυγες
γίνηκες μια βαθιά μαχαιριά
στο κορμί μου
γεύση θανάτου
καμπάνα της ερημιάς
Κι ύστερα έφυγες
πάει καιρός…Δε σ’ αναζητώ, δε σε περιμένω
ανασαίνω μα δε χαμογελώ πια.
Περπατώ μα πουθενά δεν πηγαίνω
πάει καιρός…
πάει καιρός που πεθαίνω.Κι ύστερα έφυγες
γίνηκες μια βαθιά μαχαιριά
στο κορμί μου
γεύση θανάτου
καμπάνα της ερημιάς
Κι ύστερα έφυγες
πάει καιρός…
Μας άφησε πίσω διαμάντια και χρυσό πολύ
σκέψεις και λέξεις δώρα σοφά
κι ολόγυμνος χίμηξε στους τάφους
αψηφώντας τόσο κρύο
που τον εφοβήθη ο θάνατος
(Ο Καραγκιόζης για τον Κωνσταντίνο Τσάτσο, τον πιό αμαρτωλό πολυμαθή Έλληνα σοφό του 20ου αιώνα)
© MENELAOS KARAGIOZIS, HELLENIC POETRY, 2016
Στη ζώνη του θανάτου τώρα
το Έβερεστ σου ένας οίκος Ευγηρίας
πήρε ογδόντα χρόνια και
στην κορυφή να σκαρφαλώσεις
κι είσαι χιονισμένος λησμονιά
και γεροντική ανία
μοναχικέ εσύ ορειβάτη
ήθους κι ευθύνης
(Ο Καραγκιόζης για τον Κώστα Τσιρόπουλο)
© MENELAOS KARAGIOZIS, HELLENIC POETRY, 2016
ΟΙ ΔΥΟ ΛΥΚΟΙ
Recent Comments