URUGUAYAN POETRY AND LATIN ELECTRONICA MUSIC III

ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΜΕ:

Ι ΑΡΘΡΑ/ΚΕΙΜΕΝΑ: José Mujica, ΝΤΑΝΙΕΛ ΤΣΑΒΑΡΙΑ, ΖΥΛ ΣΥΠΕΡΒΙΕΛ, ΛΩΤΡΕΑΜΟΝ, ALFREDO ZITARROSA, Μάριο Μπενεντέτι, Η ουτοπία του Γκαλεάνο.

ΙΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ: ΖΥΛ ΣΥΠΕΡΒΙΕΛ, ΛΩΤΡΕΑΜΟΝ, Γιάννης Στίγκας, ALFREDO ZITARROSA, Μάριο Μπενεντέτι, Εντουάντο Γκαλέανο.

ΙΙΙ ΜΟΥΣΙΚΗ: Ritmo Machine, Cal Tjader, cumbia galactica, Bomba Estereo, Pernett, Blanco & Negro, EL MAKAKO, Mitú, The Caribbean Ravers, Alfredo Zitarrosa, La Rumba Bacana II, El Truquito, Velandia y la Tigra.

Ritmo Machine feat. Sen Dog – Senny Sosa

José Mujica, Πρόεδρος της Ουρουγουάης – χωρίς παλάτι, χωρίς πομπές, χωρίς πολυτέλειες

Σε μια εβδομάδα μέσα στην οποία η Ουρουγουάη νομιμοποιεί την κάνναβη, ο 78χρονος José Mujica εξηγεί γιατί απορρίπτει τον τίτλο του «φτωχότερου προέδρου του κόσμου».

Για τη νομιμοποίηση της κάνναβης, δείτε αναλυτικότερα εδώ.

Αν κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση σε μια εποχή λιτότητας , αυτός θα ήταν ο José Mujica , πρόεδρος της Ουρουγουάης, ο οποίος αρνήθηκε τις ανέσεις της θέσης του, προτιμώντας να συνεχίσει να ζει στην αγροικία του, δωρίζοντας μάλιστα το μεγαλύτερο μέρος του μισθού του σε κοινωνικά έργα, ενώ πετάει σε οικονομική θέση και οδηγεί ένα παλιό Volkswagen Beetle.

Αλλά ο παλαίμαχος αντάρτης είναι προφανώς δυσαρεστημένος από εκείνους που τον αποκαλούν τον «φτωχότερο πρόεδρο του κόσμου» , και όσο και αν ήθελε και από άλλους ανθρώπους να υιοθετήσουν πιο ήπιους τόνους ζωής , ο 78χρονος έχει αρκετά μεγάλη θητεία στην πολιτική για να αναγνωρίσει την ανοησία του να ισχυρίζεται  ότι αποτελεί πρότυπο για οποιονδήποτε.

«Αν ζητούσα από τους ανθρώπους να ζουν όπως εγώ, θα με σκότωναν», δηλώνει σε συνέντευξή του. Ο πρόεδρος είναι πρώην μέλος της αντάρτικης ομάδας Tupamaros, που ήταν πασίγνωστη στις αρχές του 1970 για ληστείες τραπεζών, απαγωγές και διανομή κλεμμένων τροφίμων και χρημάτων στους φτωχούς. Πυροβολήθηκε από την αστυνομία 7 φορές και πέρασε 14 χρόνια σε στρατιωτική φυλακή, τον περισσότερο καιρό κλεισμένος σε ένα μπουντρούμι.

Από τότε που έγινε ηγέτης της Ουρουγουάης το 2010 ωστόσο, ο ίδιος έχει κερδίσει επαίνους απ’ όλο τον κόσμο για τον τρόπο ζωής του, την επικριτική του στάση απέναντι στον υπερ-καταναλωτισμό, την προοδευτική πολιτική για τον γάμο ατόμων του ιδίου φύλου, την άμβλωση και την νομιμοποίηση της κάνναβης, που έχουν τοποθετήσει την Ουρουγουάη ως την κοινωνικά πιο ελεύθερη χώρα της Λατινικής Αμερικής.

Αλλά ο άνθρωπος που συνηθέστερα αποκαλείται Pepe λέει ότι εκείνοι που τον θεωρούν φτωχό, αδυνατούν να καταλάβουν την έννοια του πλούτου. «Δεν είμαι ο φτωχότερος πρόεδρος. Ο φτωχότερος είναι εκείνος που χρειάζεται πολλά για να ζήσει» τονίζει. « Ο τρόπος ζωής μου είναι συνέπεια των τραυμάτων μου. Είμαι ο γιος της δικής μου ιστορίας. Υπήρχαν χρόνια που ήμουν πανευτυχής με το να έχω απλά ένα στρώμα».

Μοιράζεται το σπίτι με την γυναίκα του Lucía Topolansky , ηγετικό μέλος του Κογκρέσου που έχει επίσης υπηρετήσει ως αναπληρώτρια πρόεδρος.

Αν πλησιάσει κανείς το σπίτι του «πρώτου ζεύγους» της χώρας, η μόνη φύλαξη είναι δύο φύλακες και η Manuela, το σκυλί του Mujica με τα τρία πόδια.

Είναι περήφανος για την πατρίδα του, μια από τις ασφαλέστερες και λιγότερο διεφθαρμένες χώρες, και περιγράφει  την Ουρουγουάη ως ένα «νησί για τους μετανάστες σε έναν κόσμο τρελών ανθρώπων».

Η χώρα έχει μια περήφανη ιστορία για τις κοινωνικές της παραδόσεις. Η κυβέρνηση καθορίζει τις τιμές στα βασικά αγαθά και προσφέρει δωρεάν υπολογιστές και εκπαίδευση σε κάθε παιδί.

Οι βιομηχανίες της ενέργειας και των τηλεπικοινωνιών έχουν εθνικοποιηθεί. Σύμφωνα με τον προκάτοχό του, η Ουρουγουάη οδήγησε τον κόσμο στις κινήσεις περιορισμού της κατανάλωσης καπνού. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα πέρασε τον νόμο για την  νομιμοποίηση της κάνναβης , ο οποίος δίνει στο κράτος έναν μεγάλο ρόλο στην παραγωγή του φυτού και την διακίνησή του ως προϊόν και φάρμακο.

Τέτοιες πολιτικές στο σύνολό τους έχουν καθιερώσει την χώρα ως μια απο τις προοδευτικότερες της Λατινικής Αμερικής, αλλά ο  Mujica είναι σχεδόν τόσο διστακτικός στο να δεχτεί αυτόν τον χαρακτηρισμό όσο και στο να συμφωνήσει και στον χαρακτηρισμό του ως ο «φτωχότερος πρόεδρος».

«Η χώρα μου δεν είναι ιδιαίτερα προοδευτική. Τα μέτρα αυτά είναι λογικά», δηλώνει. « Με την κάνναβη δεν πρόκειται να γίνει πολύ περισσότερο απελευθερωμένη. Θέλουμε απλά να απομακρύνουμε τους καταναλωτές του προϊόντος από λαθρεμπόρους. Αλλά επίσης θα περιορίσουμε το ποσό που καπνίζουν αν ξεφύγουν πέραν των λογικών ορίων της κατανάλωσης. Είναι όπως το αλκοόλ. Αν πίνεις ένα μπουκάλι Ουίσκι την μέρα τότε πρέπει να σε μεταχειρίζονται σαν ένα εξαρτημένο άτομο».

Οι προοπτικές βελτίωσης της κοινωνίας της χώρας είναι περιορισμένες πιστεύει, λόγω των δυνάμεων του παγκόσμιου κεφαλαίου.

«Έχω απλά αγανακτήσει από τον τρόπο που λειτουργούν τα πράγματα. Βρισκόμαστε σε μια εποχή που δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς να έχουμε αποδεχθεί την λογική των αγορών. Οι σύγχρονες πολιτικές απλά αναλώνονται σε ένα βραχυπρόθεσμο προγραμματισμό. Έχουμε εγκαταλείψει την θρησκεία και την φιλοσοφία…. αυτό που μας έχει απομείνει είναι ο αυτοματισμός του να κάνουμε ότι μας προτάσσουν οι αγορές», δηλώνει.

«Ο κόσμος πάντα θα χρειάζεται την επανάσταση. Αυτό δεν σημαίνει ότι επανάσταση γίνεται μόνο με όπλα και πυροβολισμούς, αλλά με το να αλλάζει κανείς κυρίως τον τρόπο που σκέφτεται. Ο κομφουκιανισμός και ο χριστιανισμός ήταν και οι δύο επαναστατικές θρησκείες».

Σε μια εβδομάδα μέσα στην οποία η Ουρουγουάη νομιμοποιεί την κάνναβη, ο 78χρονος José Mujica εξηγεί γιατί απορρίπτει τον τίτλο του «φτωχότερου προέδρου του κόσμου».

Για τη νομιμοποίηση της κάνναβης, δείτε αναλυτικότερα εδώ.

Αν κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση σε μια εποχή λιτότητας , αυτός θα ήταν ο José Mujica , πρόεδρος της Ουρουγουάης, ο οποίος αρνήθηκε τις ανέσεις της θέσης του, προτιμώντας να συνεχίσει να ζει στην αγροικία του, δωρίζοντας μάλιστα το μεγαλύτερο μέρος του μισθού του σε κοινωνικά έργα, ενώ πετάει σε οικονομική θέση και οδηγεί ένα παλιό Volkswagen Beetle.

Αλλά ο παλαίμαχος αντάρτης είναι προφανώς δυσαρεστημένος από εκείνους που τον αποκαλούν τον «φτωχότερο πρόεδρο του κόσμου» , και όσο και αν ήθελε και από άλλους ανθρώπους να υιοθετήσουν πιο ήπιους τόνους ζωής , ο 78χρονος έχει αρκετά μεγάλη θητεία στην πολιτική για να αναγνωρίσει την ανοησία του να ισχυρίζεται  ότι αποτελεί πρότυπο για οποιονδήποτε.

«Αν ζητούσα από τους ανθρώπους να ζουν όπως εγώ, θα με σκότωναν», δηλώνει σε συνέντευξή του. Ο πρόεδρος είναι πρώην μέλος της αντάρτικης ομάδας Tupamaros, που ήταν πασίγνωστη στις αρχές του 1970 για ληστείες τραπεζών, απαγωγές και διανομή κλεμμένων τροφίμων και χρημάτων στους φτωχούς. Πυροβολήθηκε από την αστυνομία 7 φορές και πέρασε 14 χρόνια σε στρατιωτική φυλακή, τον περισσότερο καιρό κλεισμένος σε ένα μπουντρούμι.

Από τότε που έγινε ηγέτης της Ουρουγουάης το 2010 ωστόσο, ο ίδιος έχει κερδίσει επαίνους απ’ όλο τον κόσμο για τον τρόπο ζωής του, την επικριτική του στάση απέναντι στον υπερ-καταναλωτισμό, την προοδευτική πολιτική για τον γάμο ατόμων του ιδίου φύλου, την άμβλωση και την νομιμοποίηση της κάνναβης, που έχουν τοποθετήσει την Ουρουγουάη ως την κοινωνικά πιο ελεύθερη χώρα της Λατινικής Αμερικής.

Αλλά ο άνθρωπος που συνηθέστερα αποκαλείται Pepe λέει ότι εκείνοι που τον θεωρούν φτωχό, αδυνατούν να καταλάβουν την έννοια του πλούτου. «Δεν είμαι ο φτωχότερος πρόεδρος. Ο φτωχότερος είναι εκείνος που χρειάζεται πολλά για να ζήσει» τονίζει. « Ο τρόπος ζωής μου είναι συνέπεια των τραυμάτων μου. Είμαι ο γιος της δικής μου ιστορίας. Υπήρχαν χρόνια που ήμουν πανευτυχής με το να έχω απλά ένα στρώμα».

Μοιράζεται το σπίτι με την γυναίκα του Lucía Topolansky , ηγετικό μέλος του Κογκρέσου που έχει επίσης υπηρετήσει ως αναπληρώτρια πρόεδρος.

Αν πλησιάσει κανείς το σπίτι του «πρώτου ζεύγους» της χώρας, η μόνη φύλαξη είναι δύο φύλακες και η Manuela, το σκυλί του Mujica με τα τρία πόδια.

Είναι περήφανος για την πατρίδα του, μια από τις ασφαλέστερες και λιγότερο διεφθαρμένες χώρες, και περιγράφει  την Ουρουγουάη ως ένα «νησί για τους μετανάστες σε έναν κόσμο τρελών ανθρώπων».

Η χώρα έχει μια περήφανη ιστορία για τις κοινωνικές της παραδόσεις. Η κυβέρνηση καθορίζει τις τιμές στα βασικά αγαθά και προσφέρει δωρεάν υπολογιστές και εκπαίδευση σε κάθε παιδί.

Οι βιομηχανίες της ενέργειας και των τηλεπικοινωνιών έχουν εθνικοποιηθεί. Σύμφωνα με τον προκάτοχό του, η Ουρουγουάη οδήγησε τον κόσμο στις κινήσεις περιορισμού της κατανάλωσης καπνού. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα πέρασε τον νόμο για την  νομιμοποίηση της κάνναβης , ο οποίος δίνει στο κράτος έναν μεγάλο ρόλο στην παραγωγή του φυτού και την διακίνησή του ως προϊόν και φάρμακο.

Τέτοιες πολιτικές στο σύνολό τους έχουν καθιερώσει την χώρα ως μια απο τις προοδευτικότερες της Λατινικής Αμερικής, αλλά ο  Mujica είναι σχεδόν τόσο διστακτικός στο να δεχτεί αυτόν τον χαρακτηρισμό όσο και στο να συμφωνήσει και στον χαρακτηρισμό του ως ο «φτωχότερος πρόεδρος».

«Η χώρα μου δεν είναι ιδιαίτερα προοδευτική. Τα μέτρα αυτά είναι λογικά», δηλώνει. « Με την κάνναβη δεν πρόκειται να γίνει πολύ περισσότερο απελευθερωμένη. Θέλουμε απλά να απομακρύνουμε τους καταναλωτές του προϊόντος από λαθρεμπόρους. Αλλά επίσης θα περιορίσουμε το ποσό που καπνίζουν αν ξεφύγουν πέραν των λογικών ορίων της κατανάλωσης. Είναι όπως το αλκοόλ. Αν πίνεις ένα μπουκάλι Ουίσκι την μέρα τότε πρέπει να σε μεταχειρίζονται σαν ένα εξαρτημένο άτομο».

Οι προοπτικές βελτίωσης της κοινωνίας της χώρας είναι περιορισμένες πιστεύει, λόγω των δυνάμεων του παγκόσμιου κεφαλαίου.

«Έχω απλά αγανακτήσει από τον τρόπο που λειτουργούν τα πράγματα. Βρισκόμαστε σε μια εποχή που δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς να έχουμε αποδεχθεί την λογική των αγορών. Οι σύγχρονες πολιτικές απλά αναλώνονται σε ένα βραχυπρόθεσμο προγραμματισμό. Έχουμε εγκαταλείψει την θρησκεία και την φιλοσοφία…. αυτό που μας έχει απομείνει είναι ο αυτοματισμός του να κάνουμε ότι μας προτάσσουν οι αγορές», δηλώνει.

«Ο κόσμος πάντα θα χρειάζεται την επανάσταση. Αυτό δεν σημαίνει ότι επανάσταση γίνεται μόνο με όπλα και πυροβολισμούς, αλλά με το να αλλάζει κανείς κυρίως τον τρόπο που σκέφτεται. Ο κομφουκιανισμός και ο χριστιανισμός ήταν και οι δύο επαναστατικές θρησκείες».

PANOSZ

 Cal Tjader – Latin Kick (1958)

ΝΤΑΝΙΕΛ ΤΣΑΒΑΡΙΑ

Δούλεψε ναύτης σε ελληνικό πλοίο. Σήμερα διδάσκει Αρχαία Ελληνικά και Κλασική Φιλολογία στην Αβάνα και γράφει μυθιστορήματα για τα παιχνίδια που παίζονται ερήμην των λαών στη μεγάλη σκακιέρα του κόσμου.

Ο εθνολόγος αφηγητής

Η κουβανική λογοτεχνία, από τις σημαντικότερες της Λατινικής Αμερικής, που περιλαμβάνει στις γραμμές της επιφανή ονόματα, όπως τον ποιητή και εθνικό ήρωα Χοσέ Μαρτί, τον ποιητή Νικολάς Γκιγέν, τον Αλέχο Καρπεντιέρ, εισηγητή του μαγικού ρεαλισμού, και τον Χοσέ Λεσάμα Λίμα, τον Προυστ της Καραϊβικής, κατά τους Γάλλους, εξακολουθεί να ανθεί εντός και εκτός Κούβας. Ορισμένοι εκπρόσωποί της, πρόσωπα τιμημένα με αξιώματα και βραβεία στην πατρίδα τους από το σημερινό καθεστώς, διαβιούν ως αυτοεξόριστοι σε χώρες του εξωτερικού, από όπου μέσω βιβλίων και άρθρων βάλλουν κατά της κυβέρνησης και του Κάστρο, θεωρώντας ότι ευθύνονται για την οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα. Σε αυτούς συγκαταλέγονται οι μεγάλου βεληνεκούς συγγραφείς Γκαμπριέλ Καμπρέρα Ινφάντε και Χεσούς Δίας ­ βιβλία τους κυκλοφορούν στην Ελλάδα ­ αλλά και η ικανή στις δημόσιες σχέσεις, πλην ήσσονος αξίας, Σοέ Βαλδές.

Ολοι αυτοί γράφουν βιβλία βασισμένα στη νεότατη και σύγχρονη ιστορία της Κούβας, νησί που τους εμπνέει και καθοδηγεί τη σκέψη τους. Η εποχή της δικτατορίας του Φουλχένσιο Μπατίστα, η δράση των ανταρτών στα βουνά, ο αγώνας στις πόλεις, η νίκη της επανάστασης, η ρήξη με τις ΗΠΑ, η πρόσδεση στο άρμα της ΕΣΣΔ, η εγκαθίδρυση ενός συστήματος κομμουνιστικού τύπου και οι δραματικές συνέπειες της πτώσης του Τείχους που έφεραν την Κούβα στα πρόθυρα της καταστροφής παρέχουν άφθονο υλικό σε εκείνους που θέλουν να τα μεταγράψουν όλα αυτά λογοτεχνικά.

Στα χνάρια των κουβανών συγγραφέων βαδίζει και ο Ουρουγουανός Ντανιέλ Τσαβαρία, ο οποίος, ζώντας στην Κούβα και γνωρίζοντας άριστα την κουβανική πραγματικότητα, έγραψε το μυθιστόρημα «Χαιρετίσματα στο θείο» ­ ο πρωτότυπος ισπανικός τίτλος είναι «Alla ellos» ενώ η γαλλική έκδοση του 1996 τιτλοφορήθηκε «Un thè en Amazonie». Ο Τσαβαρία, λάτρης των βιβλίων του Βίκτορα Ουγκό, του Αλέξανδρου Δουμά, του Ντάσιελ Χάμετ, φίλος του μεξικανού συγγραφέα αστυνομικών περιπετειών Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ, έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα κατασκοπείας, το «Joy», το 1978. Σήμερα διδάσκει Αρχαία Ελληνικά, Λατινικά και Κλασική Φιλολογία στην Αβάνα, επομένως δεν είναι καθόλου τυχαίο που το πρόσφατο θρίλερ του «Oeil de Cybeles» διαδραματίζεται στην Αθήνα του Περικλή. Πρόκειται για μια πολυσχιδή προσωπικότητα με ενδιαφέρουσα περιπετειώδη ζωή ­ άρχισε να γράφει μετά τα 50 του και αφού απέκτησε πληθώρα εμπειριών, από τις οποίες αντλεί την έμπνευσή του.

Γεννήθηκε στο Σαν Χοσέ δε Μάγιο της Ουρουγουάης το 1933 και στα 20 του μπαρκάρισε σε ένα πλοίο που τον πήγε στην Ισπανία. Διέσχισε την Ευρώπη, εργάστηκε ως φορτοεκφορτωτής στο Αμβούργο, ως ναύτης σε ελληνικό πλοίο και αλήτεψε στην Ιταλία. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του, ολοκλήρωσε τις σπουδές Φιλολογίας και έκανε τον ηθοποιό στο Μοντεβιδέο. Το 1964 βρέθηκε στη Βραζιλία για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον λαό της χώρας συμμετέχοντας στην εκστρατεία κατά του αναλφαβητισμού. Μετά την ανατροπή του δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου Ζοάο Γκουλάρτ από τους στρατιωτικούς, κατέφυγε στη ζούγκλα του Αμαζονίου, έχοντας ως συντροφιά τα ποιήματα του Οράτιου και τις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου. Υστερα από περιπλανήσεις, έφθασε στο Μπουεναβεντούρα, ένα λιμάνι της Κολομβίας στον Ειρηνικό, όπου ανέλαβε το ντιούτι φρι του τοπικού αεροδρομίου. Εκεί συνδέθηκε με το φιλοκαστρικό αντάρτικο κίνημα Στρατός Εθνικής Απελευθέρωσης (ELN), τον οποίο ενίσχυε οικονομικά κάνοντας λαθρεμπόριο ουίσκι και τσιγάρων. Τον Οκτώβριο του 1969, μαθαίνοντας ότι ένας αντάρτης που αυτομόλησε παρέδωσε στην αστυνομία έναν κατάλογο με ονόματα, μαζί και το δικό του, μπήκε σε αεροπλάνο και με την απειλή περιστρόφου ανάγκασε τον πιλότο να κατευθυνθεί στην Κούβα.

Τα «Χαιρετίσματα στο θείο» είναι ένα φιλόδοξο εγχείρημα, μια περιπέτεια σε διάφορες περιοχές του κόσμου και ταυτόχρονα μια καταγραφή ιστορικών γεγονότων που διαπλέκονται με επεισόδια γεννημένα από τη φαντασία. Αποτελεί συνδυασμό επιστημονικής φαντασίας, θρίλερ και αφηγήματος κατασκοπείας. Πρωτίστως όμως είναι ένα πολιτικό μυθιστόρημα. Ο συγγραφέας μιλάει για τη CIA, τις δραστηριότητές της, τις μεθόδους της, τη φιλοσοφία της, όλο το πλέγμα των συμφερόντων και των στόχων της. Προδήλως θέλει να καταδείξει το πόσο ατελέσφορη ήταν ­ και είναι μέχρι στιγμής ­ η δράση της στην Κούβα, κάτι που φάνηκε όχι μόνο από την αποτυχημένη απόβαση στον Κόλπο των Χοίρων το 1961 αλλά και από τις ανεπιτυχείς απόπειρες δολοφονίας του Κάστρο.

Τα «Χαιρετίσματα στο θείο» ξεκινούν με ένα συγγραφικό εύρημα: την ύπαρξη στη ζούγκλα του Αμαζονίου ενός περίεργου δέντρου, του οποίου τα φύλλα παράγουν μιαν ουσία με αναλγητικές και υπνωτικές ικανότητες. Οταν η πληροφορία φθάνει στα αφτιά των ιθυνόντων της CIA, αποφασίζεται να χρησιμοποιηθεί το φάρμακο για την αποσταθεροποίηση των κομμουνιστικών καθεστώτων της Σοβιετικής Ενωσης και της Κούβας ­ οι υπόλοιπες «σοσιαλιστικές δημοκρατίες» θα οδεύσουν προς τη διάλυση στη συνέχεια. Τα νήματα αυτού του ιδιοφυούς σχεδίου κινεί ο κουβανικής καταγωγής πράκτορας Πατ Φλάχερτι, κάτω από τις διαταγές του οποίου εξαφανίζονται από προσώπου γης οι γνωρίζοντες την ύπαρξη του δέντρου.

Το σχέδιο επονομάζεται USMER, όνομα που παραπέμπει στο διήγημα του Εντγκαρ Αλαν Πόε «Η πτώση του σπιτιού των Ωσερ» και όπου το παμπάλαιο αρχοντικό μιας οικογένειας καταρρέει ξαφνικά εξαιτίας κάποιας αδιόρατης ρωγμής στον εξωτερικό τοίχο. Τι προβλέπει αυτό το σχέδιο; Τη χορήγηση του μυστηριώδους φαρμάκου σε ορισμένους υψηλόβαθμους συνεργάτες του Κάστρο οι οποίοι θα μετατραπούν σε κλέφτες και καταχραστές ώστε να καταδειχθεί στην κοινή γνώμη ότι ο κουβανός ηγέτης είναι και ο ίδιος διεφθαρμένος, ένας μαφιόζος αρχηγός μιας εξευτελισμένης συμμορίας απατεώνων. Για τον σκοπό αυτόν η CIA θα στρατολογήσει πράκτορες από την ανώτερη κουβανική κοινωνία και εργαζομένους στις τηλεπικοινωνίες. Αλλοι πράκτορες που θα εισέλθουν στη χώρα ως τουρίστες ή επιστήμονες θα προκαλέσουν ανεπανόρθωτο διαβήτη σε κυβερνητικές προσωπικότητες στις οποίες θα χορηγηθεί με ειδικά ιδιοσκευάσματα το μαγικό φάρμακο.

Η μέθοδος διάβρωσης του κουβανικού καθεστώτος εφαρμόζεται πρώτα στην Αγκόλα, όπου το φάρμακο χορηγείται σε στρατηγό, ήρωα της επανάστασης, ο οποίος ­ μεταλλαγμένος πλέον ­ τίθεται επικεφαλής ομάδας κερδοσκόπων που δρουν με πρόσχημα την ευημερία του κουβανικού λαού. Υπενθυμίζεται ότι το 1989 έγινε στην Αβάνα η δίκη και η εκτέλεση του στρατηγού Αρνάλδο Οτσόα, βετεράνου της επανάστασης, πρώην υφυπουργού, μέλους της κεντρικής επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος, διοικητή των κουβανικών στρατευμάτων στην Αγκόλα, που κατηγορήθηκε για λαθρεμπόριο ναρκωτικών, διαμαντιών και ελεφαντόδοντος ­ στο εξωτερικό κυκλοφόρησε η φήμη ότι ετοίμαζε πραξικόπημα κατά του Κάστρο.

Για τις ανάγκες του μύθου, για να δώσει στο μυθιστόρημα την απαραίτητη δράση, ο συγγραφέας δημιουργεί έναν «κακό» αλλά ενδιαφέροντα ήρωα, τον ακροδεξιό Χάιμε δε Αρνάιθ, κληρονόμο ισπανών γαιοκτημόνων που έχει αφιερώσει τη ζωή του στη συντριβή της δημοκρατίας και του κομμουνισμού. Οι δύο ιστορίες, εκείνη του φαρμάκου και η άλλη του ισπανού φασίστα, κάποτε συναντώνται, αφού εν τω μεταξύ οι ήρωές τους περιπλανώνται στη Σοβιετική Ενωση, στο Μαρόκο, στην Ινδοκίνα και στην Ισπανία.

Οι εκδόσεις Opera σκοπεύουν να δημοσιεύσουν το σύνολο των έργων του Ντανιέλ Τσαβαρία ­ ήδη μεταφράζεται το επόμενο μυθιστόρημά του. Ετσι οι έλληνες αναγνώστες θα γνωρίσουν πληρέστερα έναν σημαντικό εκπρόσωπο της ισπανόφωνης λογοτεχνίας και θα πάρουν περισσότερες πληροφορίες για τα πρόσωπα και τα ιστορικά γεγονότα που τον επηρέασαν ­ στο παρόν βιβλίο τις πολύ χρήσιμες σημειώσεις υπογράφει ο μεταφραστής Κρίτων Ηλιόπουλος.

TOBHMA

cumbia galactica

ΖΥΛ ΣΥΠΕΡΒΙΕΛ

Τρία ποιήματα του Ζυλ Συπερβιέλ

Εισαγωγή – Μετάφραση: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

Ο Γάλλος ποιητής, διηγηματογράφος και θεατρικός συγγραφέας Ζυλ Συπερβιέλ (Jules Supervielle) γεννήθηκε το 1884 στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης από Γάλλους γονείς βασκικής καταγωγής. Πέθανε το 1960 στο Παρίσι, έχοντας ζήσει κατά διαστήματα, πότε στην Γαλλία και πότε στην Ουρουγουάη. Στον χώρο των γραμμάτων πρωτοεμφανίστηκε το 1900, σε ηλικία μόλις δεκαέξι ετών, με την ποιητική συλλογή «Ομίχλες του παρελθόντος». Ακολούθησαν τα ποιητικά βιβλία «Σαν ιστιοφόρα» (1910), «Ποιήματα θλιμμένου χιούμορ» (1910), «Αποβάθρες» (1922), «Περιελίξεις» (1925), «Ο αθώος δεσμώτης» (1930), «Οι άγνωστοι φίλοι» (1934), «Ο μύθος του κόσμου» (1938), «Τα ποιήματα της άμοιρης Γαλλίας» (1942), «Επιλήσμων μνήμη» (1951), «Γεννήσεις» (1951), «Το τραγικό σώμα» (1959) κ. ά. Παράλληλα, ο Συπερβιέλ έγραψε τις νουβέλες «Ο άνθρωπος της πάμπας» (1923), «Κλέφτης παιδιών» (1926), «Η κιβωτός του Νώε» (1938), «Ο νέος της Κυριακής και των άλλων ημερών» (1955) και τα θεατρικά έργα «Η ωραία του δάσους» (1932) και «Μπολιβάρ» (1936).Η ποίηση του Συπερβιέλ, μπορεί να μην επηρεάστηκε εμφανώς από τον υπερρεαλισμό, στηρίζεται ωστόσο στον ρέοντα ελεύθερο στίχο, στο λιτό και καθημερινό λεξιλόγιο, καθώς επίσης στις συνεχείς μεταλλαγές του χώρου και του χρόνου. Ο ίδιος ο ποιητής υποστήριζε: «Ποτέ δεν ασχολήθηκα με τους υπερρεαλιστές. Βρίσκω τον Μπρετόν περισσότερο ποιητή στην πρόζα, παρά στον στίχο. Όσον αφορά εμένα, είμαι αναρχικός στη γραφή μου αρχίζοντας κάθε ποίημα και κλασσικός όταν το τελειώνω». Η γραφή του Συπερβιέλ επηρέασε βαθιά τα γαλλικά γράμματα, εξαιτίας του χυμώδους στίχου του, της δημιουργικής ειρωνείας που μεταχειρίζεται και της θεματογραφίας του, που συχνά περιστρέφεται γύρω από υπερφυσικά ζητήματα, σχιζοφρενικές κάποτε μεταμορφώσεις και ποιητικές περιγραφές της γενέτειράς του, μα και γενικότερα του νοτιοαμερικάνικου τοπίου των γκάουτσος και της πάμπας.

Αυλακιά στο νερό Βλέπαμε την αυλακιά και καθόλου τη βάρκα Γιατί από ’δω είχε περάσει η ευτυχία.

Είχαν κοιταχτεί στο βάθος των ματιών τους Το αναμενόμενο τελικά ξέφωτο αντικρίζοντας

Όπου ελάφια μεγάλα μ’ όλη τους τη δριμύτητα έτρεχαν. Στην αδάκρυτη αυτή χώρα οι κυνηγοί δεν εισχωρούσαν

Ήταν την επομένη, μετά από μια νύχτα κρύα, Που τους αναγνωρίσαμε πνιγμένους απ’ αγάπη

Αλλ’ αυτό που μπορούσαμε να το νομίσουμε πόνο τους Σινιάλο μάς έκανε να μην το πιστέψει κανείς.

Λίγο από το ιστίο τους κυμάτιζε ακόμα στον αέρα Ολομόναχο, νομίζοντας τον άνεμο για την επιθυμία του,

Από τη βάρκα μακριά και απ’ τα κουπιά έρμαιο των κυμάτων.

[«Οι άγνωστοι φίλοι», 1934]

Alter Ego Ένα ποντίκι ξεφεύγει (Δεν είναι ένα) Μια γυναίκα ξυπνά (Πώς το ξέρεις;) Και μια πόρτα που τρίζει (Θα την λαδώσουμε το πρωί) Δίπλα στον τοίχο της περίφραξης (Ο τοίχος δεν υπάρχει πια) Α! Δεν μπορώ να πω τίποτα (Ε, ωραία, σκάσε!) Δεν μπορώ να κινηθώ (Περπατάς στο δρόμο) Πού πηγαίνουμε λοιπόν; (Αυτό ρωτάω κι εγώ) Είμαι μόνος στη Γη (Είμ’ εδώ δίπλα σου) Μπορεί να είναι κανείς τόσο μόνος; (Είμαι περισσότερο μόνος από ’σένα, Εγώ βλέπω το πρόσωπό σου Εμένα δε με είδε ποτέ κανείς).

[«Οι άγνωστοι φίλοι», 1934]

Στη λησμονιά του κορμιού μου Στη λησμονιά του κορμιού μου Και όλων αυτών που αγγίζει Σε θυμάμαι, Στην προσπάθεια ενός φοίνικα Κοντά σε άγνωστες θάλασσες Παρά τις τόσες αποστάσεις Να που ανακαλύπτω Όλο αυτό που σ’ αποτελούσε. Και μετά σε ξεχνώ Όσο πιο έντονα μπορώ Σου δείχνω τι Κάνω μέσα μου για να πεθάνω. Και κλείνω τα μάτια Για να σε δω να ξανάρχεσαι Πιο μακριά απ’ τον εαυτό μου Όπου παραλίγο να Πεθάνεις, μονάχη.

[«Ο μύθος του κόσμου», 1938]

 ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

Bomba Estereo – La Cumbia Sicodelica

ΛΩΤΡΕΑΜΟΝ

Απόσπασμα από «Τα άσματα του Μαλντορόρ»

 Γέρο ωκεανέ, η τελειότητά του σφαιρικού σου σχήματος, που τόσο γελοιοποιεί την αυστηρή έκφραση της γεωμετρίας, εμένα δεν μου θυμίζει παρά τα μικρά μάτια του ανθρώπου, που είναι τόσα δα, απαράλλαχτα με του αγριόχοιρου, και ολοστρόγγυλα σαν εκείνα των πουλιών της νύχτας. Ωστόσο ετούτος, από καταβολής κόσμου περνιέται για ωραίος. Πάντως εγώ υποπτεύομαι, πως αυτό το κάνει περισσότερο από φιλότιμο, και πως πραγματικά για την ομορφιά του αμφιβάλλει. Τότε, γιατί να κοιτάζει με τόση περιφρόνηση του συνανθρώπου του τη μορφή; Χαίρε ωκεανέ!

Maldoror: A Tribute to Lautreamont

Γέρο ωκεανέ, καθόλου δεν είναι απίθανο ό,τι κρύβουνε οι κόρφοι σου, να είναι ωφέλιμο για το μελλοντικό καλό του ανθρώπου. Ως τώρα, του έδωσες τη φάλαινα, αλλά δεν αφήνεις εύκολα τ’ άπληστα μάτια των φυσικών επιστημών να μαντέψουν τα χίλια μυστικά που διέπουν την ιδιαίτερη οργάνωσή σου: συ, είσαι μετριόφρων. Δεν μοιάζεις του ανθρώπου, που συνεχώς καυχιέται για τιποτένια πράματα, Χαίρε, ωκεανέ!

Γέρο ωκεανέ, τα νερά σου είναι πικρά. Έχουν την ίδια γεύση της χολής, που στάζει η κριτική στις Καλές Τέχνες, στις Επιστήμες και γενικά στα πάντα. Κι αν τύχει κάποιος να είναι μεγαλοφυής, αυτοί τον βγάζουν βλάκα, και τον άλλον με το λυγερό κορμί, απαίσιο καμπούρη. Σίγουρα, ο άνθρωπος θα πρέπει να αισθάνεται έντονα την ατέλειά του, για να της κάνει τέτοια κριτική, που άλλωστε κατά τα τρία τέταρτα, οφείλεται στον ίδιο. Χαίρε ωκεανέ!

[…]

Απάντησε μου, ωκεανέ, θέλεις να γίνεις αδερφός μου; Ανασάλεψε με ορμή, ακόμη πιο μεγάλη, αν θέλεις να σε παραβάλω με την εκδίκησή του Θεού. Μάκρυνε τα πελιδνά σου νύχια ανοίγοντας δρόμο στο ίδιο σου το στήθος… ‘Ετσι. Το μεγαλείο του ανθρώπου είναι πλαστό, δεν θα μου επιβληθεί καθόλου, εσύ όμως ναι. Όταν προχωρείς με την κορυφή ψηλά και τρομερή, περιστοιχισμένος από τις λεπτές πτυχές σου, σαν από μια αυλή, γητευτής και άγριος, κυλώντας τα κύματα σου, το ένα πάνω στο άλλο, με τη συνείδηση του τι είσαι, όταν βγάζεις, από τα βάθη του στήθους σου, σαν χτυπημένος από μία τύψη, έντονη που δεν μπορώ να αποκαλύψω, αυτό τον υπόκωφο και αδιάκοπο βρυχηθμό που οι άνθρωποι φοβούνται, ακόμη κι όταν σε κοιτάζουν, ασφαλισμένοι, τρέμοντας από την ακτή, τότε βλέπω πως δεν έχω το δικαίωμα να λέω πως είμαι ίσος σου. Γι’ αυτό μπορεί στην υπεροχή σου να σου έδινα όλη μου την καρδιά, και κανείς δεν ξέρει πόση αγάπη κλείνουν οι προθέσεις μου προς το ωραίο,

Maldoror

Αν δεν με έκανες οδυνηρά να συλλογίζομαι τους ομοίους μου, που αποτελούν μαζί σου την πιο ειρωνική αντίθεση, αντίθεση την πιο κωμική που ειδώθηκε ποτέ μέσα στην πλάση, δεν μπορώ να σ αγαπήσω, σε μισώ. Γιατί ξανάρχομαι προς εσένα για χιλιοστή φορά, προς τα φιλικά σου χέρια, που ανοίγουν για να χαϊδέψουν το μέτωπό μου, που φλέγεται και βλέπει να πέφτει ο πυρετός του στην επαφή τους. Δεν ξέρω την κρυφή σού μοίρα, κάθε σχετικό με σένα με ενδιαφέρει. Πες μου λοιπόν αν είσαι η κατοικία του πρίγκιπα των σκοταδιών Πες το μου, πες μου, ωκεανέ (σε μένα μόνο, για να μη λυπηθούν εκείνοι που δεν έχουν ακόμη γνωρίσει παρά τις οφθαλμαπάτες) και να η πνοή του Σατανά, γεννά τις τρικυμίες που υψώνουν τα αλμυρά σου νερά ως τα σύννεφα. Πρέπει να μου το πεις γιατί θα αναγαλλιάσω βλέποντας πως η κόλαση βρίσκεται τόσο κοντά στον άνθρωπο. Θέλω αυτή να είναι η τελευταία στροφή της επικλήσεως μου. Για αυτό, μια φορά ακόμη, θα σε χαιρετήσω και θα σε αποχαιρετήσω. Γέρο ωκεανέ με τα κρυστάλλινα κύματα. Τα μάτια μου μουσκεύουν από άφθονα δάκρυα, και δεν έχω την δύναμη να εξακολουθήσω γιατί νιώθω πως η στιγμή έφτασε να ξαναγυρίσω μεταξύ των ανθρώπων με την κτηνώδη όψη. Όμως θάρρος,

ας κάμουμε μια μεγάλη προσπάθεια και ας επιτελέσουμε, με το συναίσθημα του καθήκοντος, τα της μοίρα μας σε αυτή τη γη, Σε χαιρετώ, ω γέρο ωκεανέ!

HALLOFPEOPLE

 Pernett – La Rumba Bacana

The Masters of Horror (4) LAUTRÉAMONT’s THE SONGS OF MALDOROR

THE SONGS OF MALDOROR, the only novel of French writer Le Comte de Lautréamont (aka Isidore Ducasse, 1846-1870) went down in history as one of the single most intriguing and important texts of French Literature. It shaped whole artistic movements, notably the Surrealist movement and single handedly immortalized its author.

Here is the complete quote that inspired this drawing :

“I am filthy. I am riddled with lice. Hogs, when they look at me, vomit. My skin is encrusted with the scabs and scales of leprosy, and covered with yellowish pus. I know neither the water of rivers nor the dew of clouds. An enormous, mushroom with umbelliferous stalks is growing on my nape, as on a dunghill. Sitting on a shapeless piece of furniture, I have not moved my limbs now for four centuries. My feet have taken root in the ground; up to my belly, they form a sort of tenacious vegetation, full of filthy parasites; this vegetation no longer has anything in common with other plants, nor is it flesh. And yet my heart beats. How could it beat, if the rottenness and miasmata of my corpse (I dare not say body), did not nourish it abundantly? A family of toads has taken up residence in my left armpit and, when one of them moves, it tickles. Mind one of them does not escape and come and scratch the inside of your ear with its mouth; for it would then be able to enter your brain. In my right armpit there is a chameleon which is perpetually chasing them, to avoid starving to death: everyone must live. But when one party has completely foiled the cunning tricks of the other, they like nothing better than to leave one another in peace and suck the delicate fat which covers my sides: I am used to it. An evil snake has eaten my verge and taken its place; the filthy creature has made me a eunuch. Oh if only I could have defended myself with my paralysed hands; but I rather think they have changed into logs. However that may be, it is important to state that my red blood no longer flows there. Two little hedgehogs, which have stopped growing, threw the inside of my testicles to a dog, who did not turn up his nose at it: and they lodged inside the carefully washed epidermis. My anus has been penetrated by a crab; encouraged by my sluggishness, he guards the entrance with his pincers, and causes me a lot of pain! Two medusae crossed the seas, immediately enticed by a hope which was not disappointed.

They looked attentively at the two fleshy parts which form the human backside, and, clinging on to their convex curve, they so crushed them by constant pressure that the two lumps of flesh have disappeared, while two monsters from the realm of viscosity remain, equal in colour, shape, and ferocity. Do not speak of my spinal column, as it is a sword…Yes, yes…I was not paying attention…your request is a fair one. You wished to know, did you not, how it came to be implanted vertically in my back. I cannot remember very clearly; however, if I decide to take for a memory what was perhaps only a dream, I can tell you that man, when he found out that I had vowed to live disease-ridden and motionless until I had conquered the Creator, crept up behind me on tiptoe, but not so quietly that I did not hear him. For a short moment, I felt nothing. This sword was buried up to the hilt between the shoulder-blades of the festive bull, and his bones shuddered like an earthquake. Athletes, mechanical experts, philosophers and doctors have tried, in turn, all kinds of methods. They did not know that the evil man does cannot be undone! I forgave them for the depth of their native ignorance, and acknowledged them with a slow movement of my eyelids. Traveller, when you pass near by me, do not address the least word of consolation to me, I implore you. You will weaken my courage. Leave me to kindle my tenacity at the flame of voluntary martyrdom. Go away…let me not inspire in you any act of piety. Hatred is stranger than you think; its action is inexplicable, like the broken appearance of a stick in water. Such as you see me, I can still make sorties as far as the walls of heaven at the head of a legion of murderers, and then come back and, resuming this posture, meditate again on noble projects of vengeance. Adieu, I shall delay you no longer; and, so that you may learn a lesson and keep out of harm’s way, reflect on the fatal destiny which led me to revolt, when I was perhaps born good!”

Le Comte de Lautréamont “The Songs of Maldoror.”

Isidore Lucien Ducasse

Maldoror Film by Daniel Stedman

Σαν σήμερα έφυγε από τη ζωή ο Ιζιντόρ Ντυκάς (Isidore Lucien Ducasse, 4/4/1846-24/11/1870), γνωστός περισσότερο με το ψευδώνυμο Λωτρεαμόν ή Κόμης του Λωτρεαμόν. Με αφορμή τη σημερινή επέτειο, το dim/art αναδημοσιεύει ένα κείμενο της Μικέλας Χαρτουλάρη (Τα Νέα, 3/12/2011) με τίτλο Ο υπονομευτικός Λωτρεαμόν και ένα του Γιώργου Λαμπράκου με τίτλο Μαλντορόρ ή το μηδέν και το άπειρο  (Η Αυγή, 17/7/2012), καθώς και εικονογραφήσεις των Ασμάτων του Μαλντορόρ, του σημαντικότερου από τα δύο έργα του Λωτρεαμόν, από τον Σαλβαδόρ Νταλί, τον Ρενέ Μαγκρίτ και τον Jacques Houplain.

* * *

Ο υπονομευτικός Λωτρεαμόν

—Της Μικέλας Χαρτουλάρη—

«Είναι δεκάξι ετών και τεσσάρων μηνών! Είναι ωραίος σαν τη συστολή των νυχιών στ’ αρπακτικά όρνεα — ή, ακόμη, σαν τις αβέβαιες μυϊκές κινήσεις των τραυμάτων στα χαλαρά σημεία της τραχηλικής χώρας (…) και κυρίως σαν την απρόοπτη συνάντηση πάνω σε ένα τραπέζι ανατομίας μιας ραπτομηχανής και μιας ομπρέλας!»

Να ένα ελάχιστο δείγμα από την παραστατική δύναμη των εικόνων και τους εφιαλτικούς οραματισμούς του καινοτόμου 22χρονου Ιζιντόρ Ντικάς, ο οποίος επηρέασε όσο ελάχιστοι την ιστορία της λογοτεχνίας με το ψευδώνυμο Κόμης ντε Λωτρεαμόν και με τον ακραίο «Μαλντορόρ». Αυτό το μοναδικό έργο του, γραμμένο το 1868 αλλά δραστικό και σήμερα, επέβαλε την άποψη πως η λογοτεχνία είναι μια εμπειρία και η ανάγνωση μια ριψοκίνδυνη περιπέτεια. Ενάντιο σε κάθε σύμβαση κοινωνική, ηθική, αισθητική, ενέπνευσε από τον Μπρετόν και τον Νταλί έως τον Εγγονόπουλο, τον Ελύτη, τον Άσμπερι ή τον Λε Κλεζιό, και επέστρεψε στο ελληνικό προσκήνιο έπειτα από τριάντα χρόνια, σε μετάφραση και με ενδιαφέρον επίμετρο του ποιητή Στρατή Πασχάλη (εκδ. Νεφέλη 2011). Θέμα του, η περιπλάνηση ενός ήρωα σκοτεινού που, βιαιοπραγώντας, νοσταλγεί έναν κόσμο ανώτερο.

«Ο Λωτρεαμόν είναι ένα ρίσκο», γράφει ο Γκαστόν Μπασελάρ. Είναι ένας «αρχαγγελικός δυναμιτιστής», σημειώνει ο Ζιλιέν Γκρακ και με τα έξι απάνθρωπα «τραγούδια» του «Μαλντορόρ» προτείνει, όπως λέει ο Ελύτης, την «καταστροφή των μικροαστικών μεθόδων σκέψης, τη γυμναστική της ψυχής». Σήμερα είμαστε εξοικειωμένοι με την ωμότητα και τη φρίκη στην τέχνη, από το «Κουρδιστό πορτοκάλι» έως το «Pulp fiction», και η θεματική του Λωτρεαμόν δεν μας ξαφνιάζει όσο τους συγχρόνους του. Σήμερα κατανοούμε ότι χρησιμοποιεί το «κακό» ως όπλο για την κριτική απαξίωση της ανθρώπινης κωμωδίας. Ωστόσο, ακόμη και ο πιο μπλαζέ αναγνώστης συγκλονίζεται όταν εισδύει στην ποιητική αυτού του έργου όπου εναλλάσσονται αναπάντεχες εικόνες φρίκης, περιγραφές ασύλληπτης θηριωδίας, ψυχεδελικά τοπία ή παραδοξότητες. Και από την άλλη, φράσεις που αναπτύσσονται αστραπιαία, περίοδοι αφηγηματικής ασυνέχειας και η υφολογική ποικιλία, όπου συνυπάρχουν ένας σχιζοφρενικός αυτισμός, το παραλήρημα, η αυτόματη γραφή, η λόγια ρητορική, ο εσωτερικός μονόλογος, το χιούμορ (που κατά βάση σημαίνει μισανθρωπία), αλλά ενδεχομένως και κάποια συγκαλυμμένα αυτοβιογραφικά περιστατικά.

Είναι χαρακτηριστικές οι στυγνές σκηνές με τις οποίες κλείνει το έργο. Ο Μαλντορόρ έχει βγει για κυνήγι στους δρόμους του Παρισιού και παραμονεύει το επόμενο θήραμά του, έναν καθώς πρέπει νεαρό Άγγλο, τον Μέρβιν, γιο μοιράρχου. Πότε τον πλησιάζει και πότε οπισθοχωρεί, «σαν αυστραλιανό μπούμερανγκ στη δεύτερη φάση της τροχιάς του ή, μάλλον, σαν καταχθόνια μηχανή». Τελικά θα του στείλει ένα γράμμα ζητώντας να τον συναντήσει. Αντί για υπογραφή, θα βάλει τρία αστέρια και μια κηλίδα αίμα. Ο Μέρβιν θα αισθανθεί τη σαγήνη του κακού, θα γράψει μια παραληρηματική απάντηση και θα ξεκινήσει για το ραντεβού με τον άγνωστο. Η πρώτη συνάντησή τους θα γίνει καθ’ οδόν προς την αποβάθρα του Λούβρου όπου θα διασταυρωθούν χωρίς να γνωριστούν. Ο Μαλντορόρ θα ανοίξει τον πάνινο σάκο που κουβαλάει, θα τον σπρώξει μέσα, θα τον δέσει και σαν δεμάτι με ασπρόρουχα θα αρχίσει να τον βαράει στο στηθαίο της γέφυρας, λέγοντας στους περαστικούς ότι τα ουρλιαχτά προέρχονται από ένα σκυλί με ψώρα. Η τελευταία συνάντησή τους θα γίνει στην πλατεία Βαντόμ. Εκεί θα εκτυλιχθεί μια από τις πιο υποβλητικές και ανατριχιαστικές σκηνές της κλασικής λογοτεχνίας. Κρεμασμένο από τα πόδια, το κορμί του αποτρελαμένου Μέρβιν θα αιωρείται ταλαντευόμενο στα μισά του μπρούντζινου ναπολεόντειου οβελίσκου ώσπου ο Μαλντορόρ θα κόψει το σκοινί. Και τότε το κορμί θα εκσφενδονιστεί, και όπως ένας κομήτης θα κάνει ένα τόξο και θα χτυπήσει στον θόλο του μνημείου του Πανθέου…

* * *

Τα Άσματα του Μαλντορόρ είναι η έκφραση μιας αποκάλυψης τόσο ολοκληρωμένης που μοιάζει υπεράνθρωπη — Αντρέ Μπρετόν

* * *

Το 1934, κατόπιν σύστασης του Πικάσο, ο ελβετός εκδότης Albert Skira ανέθεσε στον Σαλβαδόρ Νταλί την εικονογράφηση των Ασμάτων του Μαλντορόρ. Για την πρώτη έκδοση ο Νταλί έφτιαξε 42 χαρακτικά, όλα στο ύφος των σουρεαλιστικών έργων του εκείνης της περιόδου. Το 1970, για την τελευταία έκδοση του βιβλίου, δημιούργησε 8 ακόμα, φτάνοντας συνολικά τα 50. Αυτά κυκλοφόρησαν σε δύο μορφές: έναν συνολικό τόμο που περιλαμβάνει το κείμενο του Λωτρεαμόν και τα χαρακτικά (όλα αριθμημένα και υπογεγραμμένα), και ένα λεύκωμα που περιλαμβάνει μόνο τα χαρακτικά.

Σήμερα, τα δικαιώματα του τόμου αυτού και των χαρακτικών διαχειρίζεται η Galerie Furstenberg.

 DIMARTBLOG

Palenke Soultribe – Blanco & Negro ( feat. Macondo & Mr. Vallenato)

Μαλντορόρ ή το μηδέν και το άπειρο

—του Γιώργου Λαμπράκου—

Με φράσεις όπως «ο άνθρωπος και εγώ» ή «έφτασε η μέρα που έγινα γουρούνι», ο Μαλντορόρ διαχωρίζει φαντασιακά τον εαυτό του από τον άνθρωπο και αντανακλάται στα ζώα. Μόνος εναντίον όλων, συνεπώς και εναντίον του εαυτού του, ο Μαλντορόρ διέπεται μεν από ακραία οντολογική μοναξιά, αλλά συνάμα προοιωνίζεται τον σημερινό «αόρατο άνθρωπο», τον απελπισμένο που σβήνει γύρω μας (ή και μέσα μας) από ακοινωνησία, ανεστιότητα και απωθημένη οργή.

Από καιρού εις καιρόν εμφανίζεται κάποιο βιβλίο με κατάμαυρο εξώφυλλο και οπισθόφυλλο, που εξ αυτού του γεγονότος μάς ελκύει έντονα, περίπου όπως μια μαύρη τρύπα έλκει τη συμπαντική ύλη. Αυτό συνέβη και με τη νέα έκδοση των ασμάτων του Μαλντορόρ σε ένα χοντρό μαύρο εξώφυλλο, που κυκλοφορεί στην ωραία μετάφραση του ποιητή Στρατή Πασχάλη, ο οποίος έχει γράψει και το διαφωτιστικό επίμετρο. Ωστόσο, στην περίπτωση των ασμάτων του Μαλντορόρ ξέραμε τι να περιμένουμε, καθώς είχαμε βυθιστεί στις στριγκές μελωδίες τους λίγο μετά τα είκοσί μας, δηλαδή στην ηλικία που τα έγραψε ο «Κόμης του Λωτρεαμόν», ο κατά κόσμον Ισιντόρ Ντικάς (1846-1870). Κι όμως, η απόλαυση από την εκ νέου ανάγνωση ενός αριστουργήματος της παγκόσμιας λογοτεχνίας δεν εξαντλείται ποτέ.

Ο Λωτρεαμόν, που γεννήθηκε στην Ουρουγουάη και μεγάλωσε στη Γαλλία, προειδοποιεί εξαρχής για το ύφος και το περιεχόμενο των έξι μακροσκελών ποιητικών αφηγημάτων του με ήρωα τον Μαλντορόρ, το (ως έναν βαθμό) άλτερ έγκο του: «Είθε, ουρανέ μου, ο αναγνώστης να γίνει ριψοκίνδυνος και πρόσκαιρα στυγνός, όσο κι αυτό εδώ το κείμενο που διαβάζει, και να μπορέσει να βρει τον απόκρημνο και άγριο δρόμο του, χωρίς να χάσει τον προσανατολισμό του, μέσα σ’ αυτές τις σκοτεινές και δηλητηριώδεις σελίδες που βαλτώνουν στην ερημιά». Οι αφηγηματικές οπτικές γωνίες εναλλάσσονται απροειδοποίητα και σχεδόν καλειδοσκοπικά, διαπλέκοντας εσωτερικούς και εξωτερικούς μονόλογους και διάλογους, δίχως ουσιαστική πλοκή και γραμμικότητα, σε ένα αδιάκοπο παιχνίδι εναλλαγής μεταξύ ταυτότητας και μεταμορφώσεων.

Δεν μπορούμε να προβλέψουμε ποιος αναγνώστης θα βρει τον δρόμο του, ούτε τι δρόμος θα είναι αυτός. Σίγουρα όμως στην πορεία της ανάγνωσης θα συναντήσει ζώα και φυτά με ανθρωπόμορφες διαθέσεις, τον Μαλντορόρ «σ’ ένα ζευγάρωμα αργό, αγνό και ειδεχθές» με έναν θηλυκό καρχαρία, τη σπαρακτική εξομολόγηση μιας γυναίκας την οποία ο Μαλντορόρ έχει αποτρελάνει, τον Θεό άλλοτε «σκνίπα» και άλλοτε να συναντά τον Μαλντορόρ και να αλλάζει δρόμο για «να αποφύγει το λευκόχρυσο κεντρί που μου ‘δωσε η φύση για γλώσσα», ωδές στον ωκεανό και στην ψείρα, αλλά και στα μαθηματικά, με τα οποία «κατέβασα, απ’ το βάθρο του, στημένο απ’ την ανθρώπινη δειλία, τον ίδιο τον Πλάστη!» Και φυσικά την περίφημη περιγραφή ενός νεαρού «σαν την απρόοπτη συνάντηση πάνω σ’ ένα τραπέζι ανατομίας μιας ραπτομηχανής και μιας ομπρέλας!».

Με φράσεις όπως «ο άνθρωπος και εγώ» ή «έφτασε η μέρα που έγινα γουρούνι», ο Μαλντορόρ διαχωρίζει φαντασιακά τον εαυτό του από τον άνθρωπο και αντανακλάται στα ζώα. Μόνος εναντίον όλων, συνεπώς και εναντίον του εαυτού του, ο Μαλντορόρ διέπεται μεν από ακραία οντολογική μοναξιά, αλλά συνάμα προοιωνίζεται τον σημερινό «αόρατο άνθρωπο», τον απελπισμένο που σβήνει γύρω μας (ή και μέσα μας) από ακοινωνησία, ανεστιότητα και απωθημένη οργή. «Έψαχνα μια ψυχή που να μου μοιάζει, και δεν μπορούσα να τη βρω. Τις πιο απόμερες γωνιές της γης εξερευνούσα, η εμμονή μου ήταν ανώφελη». Ο Μαλντορόρ απορρίπτει ακόμα και τον έρωτα, αλλά αναρωτιέται εύλογα: «Τι χρειαζόμουνα λοιπόν, εγώ, που απέρριπτα, με τόση αηδία, ό,τι ωραιότερο υπήρχε στην ανθρώπινη φύση!».

 

Τα πυρακτωμένα άσματα του Μαλντορόρ συγκροτούνται από υπαρξιακά παραληρήματα, που ωστόσο προδίδουν την έλλογη κατανόηση και τη διαυγή διαίσθηση της ανθρώπινης ψυχής στις οριακές στιγμές της (θυμίζοντάς μας τη «λελογισμένη απορρύθμιση όλων των αισθήσεων» του σχεδόν ομήλικου Ρεμπό). Ο Λωτρεαμόν έχει δώσει έκφραση στα νοσηρά οράματά του με διάφορες ριζοσπαστικές τεχνικές γραφής που έμελλε να γίνουν κοινοί λογοτεχνικοί τόποι στον μοντερνισμό, ενώ αξίζει να τονιστεί η υπέρμετρη φαντασία και το αυθεντικό μαύρο χιούμορ του, όπως όταν ύστερα από μια τεράστια πρόταση νιώθει την ανάγκη για ένα ποτήρι νερό, ή όταν πρέπει να φυσήξει τη μύτη του προτού γράψει το έκτο άσμα!

 «Εγώ, όπως και οι σκύλοι, νιώθω βαθιά την ανάγκη του απείρου…», γράφει συγκινητικά, εκτοξεύοντάς μας από το μηδέν στο άπειρο, μέχρι να μας γκρεμίσει και πάλι. Τι έχει να μας προσφέρει ο Μαλντορόρ, σχεδόν ενάμιση αιώνα μετά την έκδοσή του; Πέραν των υφολογικών επιτευγμάτων του, ο Λωτρεαμόν φωτίζει πολλά οριακά φαινόμενα, που από την εποχή του έχουν οξυνθεί: ριζική αλλοτρίωση από τον κόσμο, τον συνάνθρωπο και τον εαυτό, πολλαπλές διαστροφές με πολυδιάστατες αιτίες, μισανθρωπία και φυγοκοσμία, εστίαση στο παράλογο, στο ακραίο, στο αντισυμβατικό. Όπως δηλώνει: «Θα υπάρχει, μες στ’ άσματά μου, μια επιβλητική επίδειξη ισχύος, για να περιφρονήσω έτσι τα κοινώς παραδεδεγμένα». Πάντως, ύστερα από τούτα τα έξι «άνθη του κακού» του Μαλντορόρ, θα ακολουθήσουν οι διακειμενικές Ποιήσεις Ι και ΙΙ, όπου ο Λωτρεαμόν, θέλοντας ίσως να περάσει σε ό,τι ο Κίρκεγκορ ονόμαζε «από το αισθητικό στο ηθικό στάδιο», θα διακηρύξει την ανάγκη για μια κοσμοαντίληψη που να περιλαμβάνει την κοινωνική ευθύνη και την ελπίδα στον άνθρωπο.

Εξπρεσιονιστής και υπερρεαλιστής avant la lettre, ρομαντικός μηδενιστής, χθόνιος λάτρης των άστρων, ο Λωτρεαμόν παραμένει ένας μεγάλος αιρετικός του οποίου ακόμα και το κάθε μάτι, στη μοναδική σωζόμενη φωτογραφία του, κοιτάζει «αλλού». Ο Μαλντορόρ επιβεβαιώνει τη ρήση του Σιοράν ότι «ένα βιβλίο πρέπει να είναι κίνδυνος», όντας παράλληλα ένα από εκείνα τα βιβλία που εντέλει ανάγονται μόνο στις ίδιες τους τις λέξεις.

 * * *

Τα Άσματα του Μαλντορόρ είναι ένα αίνιγμα που διαθέτει τρομακτική δύναμη — Ζακ Ντεριντά

* * *

 

 

Ένας ακόμα σπουδαίος εκπρόσωπος του σουρεαλισμού που εικονογράφησε τον Μαλντορόρ ήταν ο Ρενέ Μαγκρίτ. Τα 77 σχέδιά του περιλαμβάνονται σε μια έκδοση του έργου από τον βελγικό εκδοτικο οίκο La Boetie, το 1948.  Δυστυχώς, πολύ λίγα από αυτά κατορθώσαμε να αλιεύσουμε στο διαδίκτυο, τα περισσότερα από ιστότοπους οίκων δημοπρασιών.

* * *

Άλλη μία εικονογράφηση που παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον είναι αυτή του Γάλλου Jacques Houplain για μια έκδοση του Μαλντορόρ από τον οίκο Société des Francs Bibliophiles, το 1947. Τα έργα του όχι μόνο έχουν κάτι από τη ωμή δύναμη, την παραφορά και τη ζοφερότητα των στίχων του Λωτρεαμόν, αλλά και αποτυπώνουν τις περιπλανήσεις του ποιητή στο ζωικό βασίλειο.

 DIMARTBLOG

 EL MAKAKO feat. BATATA

«Ωστόσο δεν παραπονιέμαι. Δέχτηκα τη ζωή σαν τραύμα, κι απαγόρευσα στην αυτοκτονία να θεραπεύσει την ουλή. Θέλω να βλέπει ο Δημιουργός, την κάθε στιγμή της αιωνιότητάς του, εμένα , το χαίνον ρήγμα. Είναι η ποινή που του επιβάλλω. Τα άλογα δεν πρέπει ν’ ακούσουν αυτά που λέμε.

Θα μπορούσαν ίσως και να μας καταλάβουν αγαπημένε γυιε του ωκεανού. Κακό δικό τους –γιατί θα υπέφεραν ακόμα πιο πολύ! Τα άλογά μας, κάλπαζαν κατά μήκος της όχθης, σα να δραπέτευαν απ’ το βλέμμα του ανθρώπου»

Λωτρεαμόν

a photograph of Marino Marini’s sculpture «Dancer» –

 Επειδή το ίδιο το έργο βρίθει μοτίβων, θεμάτων, ιδεών, συμβόλων και εικόνων, συνθέτοντας ένα χαοτικό μείγμα χωρίς εμφανή προσανατολισμό, ήταν αδήριτη ανάγκη να αλιεύσουμε από τα μαύρα νερά αυτής της ανήσυχης ποιητικής ένα συγκεκριμένο μοτίβο που ως άξονας του δικού μας αντιπροσωπευτικού έργου θα αντανακλούσε πιστότερα το πνεύμα του δημιουργού. Ταυτόχρονα όμως, η επιλογή και ανασύνθεση των αποσπασμάτων του έργου γύρω από αυτόν τον κεντρικό άξονα κατέληξαν συν τω χρόνω να διαμορφώσουν ένα κείμενο αυτούσιο και αυτοδύναμο, ικανό να σταθεί και ανεξάρτητα απέναντι στην αρχική του προέλευση, συμπυκνώνοντας και διαρθρώνοντας δομικά την ουσία της λωτρεαμονικής ποιητικής.

Πιο συγκεκριμένα, ο άξονας που επιλέχθηκε ήταν η ιδέα της μεταμόρφωσης, μιας εν δυνάμει ποθητής μεταμόρφωσης, όπως αυτή προκύπτει ως ανάγκη και ιδανικό μέσα από την διάδραση και διαπάλη του Εγώ με τον Άλλον, το Έτερο, το οποίο έτερο όμως νοείται και σημασιοδοτείται ως ένα βαθύτερο δυνητικό υπέρτερο Εγώ, ίσως ένας νιτσεϊκό υπεράνθρωπος, ο οποίος, αποτροπιασμένο από την ανεπάρκεια και αποτυχία του ανθρώπινου είδους να ολοκληρώσει την αριστοτελική του εντελέχεια, ήτοι τον προορισμό του να γίνει τωόντι Άνθρωπος, αποφασίζει να συμφιλιωθεί με την επαχθέστερη φύση του, να κατέλθει στο επίπεδο των ζώων, των βαθύτερων ενστίκτων, προκειμένου από αυτό το ναδίρ της εξέλιξης, έχοντας συνθηκολογήσει με την ειδεχθέστερη όψη του, να αφυπνιστεί από τη λανθάνουσα κατάσταση στην οποία ησυχάζει, να περάσει από διάφορα στάδια δοκιμασιών και εντέλει να χειραφετηθεί ως ένα νέο πλάσμα.

Το αν επιτυγχάνεται ο επιδιωκόμενος σκοπός, αν τελικά πραγματώνεται η μεταμόρφωση και αν αυτή η μεταμόρφωση δεν είναι τελικά κάτι παραπάνω από την αφύπνιση μίας οξύτερης συνειδητότητας, αυτά παραμένουν ένα ζητούμενο στην κρίση του θεατή. Τελικά, ο ήρωας-Λωτρεαμόν μεταμορφώνεται από ερπετό σε ένα κομψό πετούμενο ή μαθαίνει να αποδέχεται την κατάρα μιας μοίρας που διαρκώς ψάχνει ως επάρατη ευλογία που τον κρατά σε εγρήγορση ως προς την ουσία της ανθρώπινης συνθήκης;

Lautreamont – Maldoror – Eγκώμιο Mιας Mεταμόρφωσης

Σ’ αυτήν τη σκηνική εγκατάσταση που δεν είναι άλλο από τάφος και κλίνη της αγωνιούσας ζωής, ο μοναδικός ήρωας ερμηνεύει την περιπέτεια μιας τραγωδίας σε διαρκή κίνηση, οριοθετώντας ο ίδιος της φάσεις της, μετακινούμενος ανάμεσα στα πάθη, τα συναισθήματα και τις ιδέες του, όπως ανάμεσα στα στάδια μια χημικής αντίδρασης. Ο ίδιος ο Λωτρεαμόν, με πολλαπλές επιρροές από τον Όμηρο και τον Δάντη, πρέπει να είχε επηρεαστεί και από την εσωτερική φιλοσοφία της εποχής του. Ως εκ τούτου, η κίνηση του ήρωα αποτυπώνει στον χώρο την πορεία μιας αλχημιστικής μεταστοιχείωσης όπου, όπως διαβάζουμε στα κείμενα της εποχής, αν κάτι θέλει να ανέλθει πρέπει πρώτα να κατέλθει, να συμφιλιωθεί με το σκότος μέσα του, προκειμένου αυτό το σκότος να μεταμορφωθεί σε φως:

Lautréamont – Maldoror / Eγκώμιο Mιας Mεταμόρφωσης

«Θα ανέβει τότε από τη γη στον ουρανό και στη συνέχεια θα κατέβει και πάλι στη γη, όπου και θα συλλέξει τη δύναμη των ανώτερων και κατώτερων πραγμάτων. Έτσι θα αποκτήσεις τη δόξα όλου του κόσμου και το σκοτάδι θα φύγει μακριά σου.»

(Tabula Smaragdina, αλχημιστικό κείμενο του 14ου αι.).

Παράλληλα, το νερό παίζει βασικό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας ως υλικό που κυοφορεί τα όνειρα, ως στοιχείο και αγωγός ζωής, αλλά και ως σύμβολο δημιουργικής γόνιμης ρευστότητας.

 WORLDCITY2

Mitú – Mercedez

Ο κόμης Λωτρεαμόν

Pernett & The Caribbean Ravers

ALFREDO ZITARROSA

ALFREDO ZITARROSA – LOS ARCHIVOS INÉDITOS VOL 12 [1998]

 Cumbia Computer

Μάριο Μπενεντέτι

Τέχνη που αναγγέλλει τη ζωή

Ο Ουρουγουάνος συγγραφέας Μάριο Μπενεντέτι

Τον Ιούνη του 2009 έσβησε στο Μοντεβίδεο της Ουρουγουάης ο μεγάλος συγγραφέας και αγωνιστής Μάριο Μπενεντέτι. Ο Μάριο Μπενεντέτι είχε πει: «Οταν φαίνεται πως η ζωή μιμείται την τέχνη, είναι γιατί η τέχνη έχει καταφέρει ν’ αναγγείλει τη ζωή». Με βάση αυτές τις σκέψεις μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι η τέχνη του αναγγέλλει τη ζωή.

Ο συγγραφέας γεννήθηκε στις 4 Σεπτέμβρη του 1920 στο Πάσο ντε Τόρος της Ουρουγουάης. Το 1938 μετά τις βασικές σπουδές του, μεταβαίνει στο Μπουένος Αϊρες, όπου κερδίζει τα προς τo ζην εξασκώντας διάφορα επαγγέλματα. Στο Μπουένος Αϊρες δημοσιεύει τα πρώτα του ποιήματα. Μετά από τρία χρόνια επιστρέφει στο Μοντεβίδεο. Η χώρα ζει μέσα σε νάρκη. Ο Μπενεντέτι δεν έχει βρει ακόμη τον εαυτό του. Δεν έχει ακόμη ξυπνήσει από τον ύπνο που κοιμόταν το έθνος. Το 1954 γίνεται καλλιτεχνικός διευθυντής της επιθεώρησης «Πορεία». Η επιθεώρηση σφράγισε μια ολόκληρη εποχή. Η δικτατορία του 1973 την έκλεισε, αφού εξαφάνισε ή εξόρισε όλα τα στελέχη της.

Το κριτικό πνεύμα της «Πορείας» απέναντι στην πραγματικότητα επηρεάζει τον συγγραφέα και το 1956 δημοσιεύει ένα από τα βασικά έργα «Ποιήματα του γραφείου». Mε την εμφάνιση αυτής της συλλογής ο καλλιτέχνης θέτει για πάντα τις βάσεις της λογοτεχνίας του. Λογοτεχνία ανθρωπιστική, επικοινωνιακή και επικοινωνούσα. Ταξιδεύει στην Ευρώπη. Αρχίζει να βλέπει τα πράγματα της χώρας του από νέα οπτική γωνία. Το 1959 εμφανίζεται η πρώτη του νουβέλα «Μοντεβιντεάνου». Οπως και στα «Ποιήματα του γραφείου», το θέμα του είναι ο μέσος Ουρουγουανός άνθρωπος με τα βίτσια του, τις αρετές του, τις διαψεύσεις και προπαντός τη μονοτονία της ζωής του. Το 1959 είναι καταλυτικός χρόνος για τον συγγραφέα. Είναι ο χρόνος της Κουβανέζικης Επανάστασης, που τον ταρακούνησε συθέμελα. Ο ίδιος γράφει:

«Το 1959 ήταν καθοριστικό όχι μόνο για μένα, αλλά για όλους τους Λατινοαμερικανούς. Αυτό που συνέβη άλλαξε τη συνείδησή μου. Εκανα την αυτοκριτική μου για τις δραστηριότητες που είχα ως τότε. Η Επανάσταση με βοήθησε να επικοινωνήσω με τη χώρα μου και ν’ αλλάξω τη στάση μου απέναντι στα κοινωνικά ζητήματα».

Επίσης, το 1959 ταξίδεψε στις ΗΠΑ. Γράφει για το ταξίδι του. «Το ταξίδι μου στις ΗΠΑ και αυτά που είδα εκεί με έκαναν αντιιμπεριαλιστή». Ταυτίστηκε με τους νέγρους και τους Λατινοαμερικανούς μετανάστες που είχαν συρρεύσει στη Νέα Υόρκη, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη.

Μετά την Επανάσταση στην Κούβα ταξιδεύει συχνά στην Αβάνα και γίνεται μέλος της Συντακτικής Επιτροπής της επιθεώρησης «Casas de las Americas».

Η συμβολή του Μπενεντέτι στην προώθηση της αμερικανικής κουλτούρας είναι πολύ σημαντική. Το I960 δημοσιεύει δύο βασικά του έργα. Την «Ανακωχή» και το «Η χώρα με την αχυρένια ουρά». Στο έργο «Ευχαριστίες στη φωτιά», ο ήρωας ταυτίζεται με τον συγγραφέα και προαναγγέλλει την επαναστατική του δράση. Ο θάνατος του Τσε Γκεβάρα το 1967 τον συγκλονίζει. Αφιερώνει στον ήρωα – επαναστάτη τα ωραιότερα ποιήματά του.

Η δεκαετία του 1970 χαρακτηρίζεται από την όξυνση των κοινωνικών και πολιτικών συγκρούσεων στην Ουρουγουάη. Εμφανίζονται οι αντάρτες Τουπαμάρος. Ο στρατός καταστέλλει βίαια τις κινητοποιήσεις, προσπαθώντας να συντρίψει το αντάρτικο κίνημα. Ο συγγραφέας μέσα στα πλαίσια του «Ευρέος Μετώπου» ιδρύει μαζί με άλλους αγωνιστές το «Κίνημα των Ανεξάρτητων της 26ης του Μάρτη». Το επαναστατικό πνεύμα του συγγραφέα αντανακλάται στο έργο του «Τα γενέθλια του Χουάν Ανχελ». Ο ήρωας γίνεται μέλος μιας επαναστατικής οργάνωσης, προκειμένου ν’ αλλάξει τη σαπισμένη πραγματικότητα. Το πνεύμα του έργου είναι αισιόδοξο. Η λύση βρίσκεται στην ένοπλη επαναστατική δράση. Οταν το 1973 εγκαθιδρύεται στρατιωτικοπολιτική δικτατορία στην Ουρουγουάη, ο Μάριο Μπενεντέτι εγκαταλείπει τη χώρα και εγκαθίσταται στην Κούβα. Εκεί δημοσιεύει τα «Ποιήματα της εξορίας», καθώς και τη συλλογή διηγημάτων «Με και χωρίς νοσταλγία».

Πολύ σημαντική είναι η συμβολή του και στη φιλολογική κριτική. Στη Βενεζουέλα εκδίδει το έργο «Το τέχνασμα του ύψιστου πατριάρχη» όπου αναλύει τις κλασικές νουβέλες της δικτατορίας. Οι νουβέλες αυτές αναφέρονται στη ζωή και τη δράση Λατινοαμερικανών δικτατόρων: «Το τέχνασμα της Μεθόδου» του Καρπεντιέρ, «Εγώ ο Υψιστος» του Αουγκούστου Ρόα Μπάστος, «Το φθινόπωρο του Πατριάρχη» του Γκαρσία Μάρκες.

Στην Αβάνα, τέλος, εκδίδει τη συλλογή «Ποίηση γκρεμισμένη», στην οποία αναφέρεται σ’ όλους τους Λατινοαμερικανούς ποιητές που έδωσαν τη ζωή τους για την Επανάσταση. Καταπιάνεται με το θέμα της νεολαίας «Νέοι αυτής της Αμερικής» και μέχρι το τέλος της ζωής του δημιουργεί ακατάπαυστα, καλύπτοντας όλους τους τομείς (μυθιστόρημα, διήγημα, δοκίμιο, κριτική).

Ο Μάριο Μπενεντέτι έζησε μια ζωή γεμάτη. Η πληθωρική προσωπικότητά του είναι ο ιδανικός συνδυασμός του ανθρώπου της θεωρίας και της πράξης. Σήμερα, θεωρείται ότι είναι από τους μεγαλύτερους και σπουδαιότερους Νοτιοαμερικανούς δημιουργούς. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

La Rumba Bacana II (Pop Art Lab Contest Entry)

 Mario Benedetti (1920-2009)

Μια επιλογή από Mario Benedetti στα ελληνικά

ΟΥΡΟΥΓΟΥΑΗ

Mario Benedetti (1920-2009) Poesía con los jóvenes, Visor Libros, Madrid 2009, p. 9-10.

 1

SUELDO

Aquella esperanza que cabía en un dedal,

aquella alta vereda junto al barro,

aquel ir y venir del sueño,

aquel horóscopo de un larguísimo viaje

y el larguísimo viaje con adioses y gente

y países de nieve y corazones

donde cada kilómetro es un cielo distinto,

aquella confianza desde no sé cuándo,

aquel juramento hasta no sé dónde,

aquella cruzada hacia no sé que,

ese aquel que uno hubiera podido ser

con otro ritmo y alguna lotería,

en fin, para decirlo de una vez por todas,

aquella esperanza que cabía en un dedal

evidentemente no cabe en este sobre

con sucios papeles de tantas manos sucias

que me pagan, es lógico, en cada veintinueve

por tener los libros rubricados al día

y dejar que la vida transcurra,

gotee simplemente

como un aceite rancio.

ΜΙΣΘΟΣ

Εκείνη η ελπίδα που έπεφτε σε ένα δαίδαλο,

εκείνο το μακρύ μονοπάτι πλάι στον πηλό,

εκείνο το πήγαινε έλα του ονείρου,

εκείνο το ωροσκόπιο ενός διαρκούς ταξιδιού

και το διαρκές ταξίδι με αντίο και κόσμο

και χώρες από χιόνι και καρδιές

όπου κάθε χιλιόμετρο είναι κι ένας άλλος ουρανός,

εκείνη η εμπιστοσύνη δεν ξέρω από πότε,

εκείνος ο όρκος δεν ξέρω μέχρι που,

εκείνη η σταυροφορία δεν ξέρω προς τι,

εκείνος εκεί που κάποιος θα μπορούσε να είναι

με άλλο ρυθμό και με μια λοταρία,

επιτέλους, για να το πω μια και καλή,

εκείνη η ελπίδα που έπεφτε σε ένα δαίδαλο

προφανώς δεν χωρά σε αυτόν τον φάκελο

με τα βρόμικα χαρτιά από τόσα βρομερά χέρια

που με πληρώνουν, είναι λογικό, κάθε 29

για να κρατώ τα βιβλία ενήμερα

και να αφήνω τη ζωή να κυλά,

να στάζει απλά

όπως ένα γινωμένο λάδι.

2

Mario Benedetti Poesía con los jóvenes, Visor Libros, Madrid 2009, p. 14-15

DESPUÉS

El cielo de veras que no es éste de ahora

el cielo de cuando me jubile

durará todo el día

todo el día caerá

como lluvia de sol sobre mi calva.

Yo estaré un poco sordo para escuchar los árboles

pero de todos modos recordaré que existen

tal vez un poco viejo para andar en la arena

pero el mar todavía me pondrá melancólico

estaré sin memoria y sin dinero

con el tiempo en mis brazos como un recién nacido

y llorará conmigo y lloraré con él

estaré solitario como una ostra

pero podré hablar de mis fieles amigos

que como siempre contarán desde Europa

sus cada vez más tímidos contrabandos y becas.

Claro estaré en la orilla del mundo contemplando

desfiles para niños y pensionistas

aviones

eclipses

y regatas

y me pondré sombrero para mirar la luna

nadie pedirá informes ni balances ni cifras

y sólo tendré horario para morirme

pero el cielo de veras que no es éste de ahora

ese cielo de cuando me jubile

habrá llegado demasiado tarde.

                                               De Poemas de la oficina (1956)

ΜΕΤΑ

Ο απώτερος ουρανός που δεν είναι ο τωρινός

ο ουρανός από όταν βγω σε σύνταξη

θα διαρκεί όλη μέρα

όλη την ημέρα θα πέφτει

σαν βροχή ηλίου πάνω στη φαλάκρα μου.

Θα είμαι λίγο κουφός για να ακούω τα δέντρα

αλλά οπωσδήποτε θα θυμάμαι ότι υπάρχουν

ίσως λίγο γέρος για να πηγαίνω στην άμμο

αλλά η θάλασσα ακόμη θα με μελαγχολεί

θα είμαι χωρίς μνήμη και χρήμα

με το χρόνο νεογέννητο στην αγκαλιά μου

και θα κλαίει μαζί μου και θα κλαίω μαζί του

θα είμαι ερημίτης όπως ένα στρείδι

αλλά θα μπορώ να μιλώ για τους πιστούς μου φίλους

που όπως πάντα θα διηγούνται από την Ευρώπη

τα κάθε φορά πιο δειλά λαθρεμπόρια κι υποτροφίες.

Σίγουρα θα είμαι στην όχθη του κόσμου ατενίζοντας

παρελάσεις για παιδιά και συνταξιούχους

αεροπλάνα

εκλείψεις

και λεμβοδρομίες

και θα φορώ καπέλο για να κοιτώ το φεγγάρι

κανείς δεν θα ζητήσει αναφορές μήτε ισολογισμούς μήτε αριθμούς

και θα έχω μόνο ωράριο θανάτου

αλλά ο απώτερος ουρανός που δεν είναι ο τωρινός

εκείνος ο ουρανός όταν βγω σε σύνταξη

θα έχει φτάσει υπερβολικά αργά.

                                    Από τα Ποιήματα του γραφείου (1956)

3

Mario Benedetti Poesía con los jóvenes, Visor Libros, Madrid 2009, p. 57.

BOTELLA AL MAR

                                             El mar un azar

                                           VICENTE HUIDOBRO

Pongo estos seis versos en mi botella al mar

con el secreto designio de que algún día

llegue a una playa casi desierta

y un niño la encuentre y la destape

y en lugar de versos extraiga piedrecitas

y socorros y alertas y caracoles.

ΜΠΟΤΙΛΙΑ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

                                                Η θάλασσα μια τύχη

                                                 VICENTE HUIDOBRO

Βάζω αυτούς τους έξι στίχους στη μποτίλια μου στη θάλασσα

με το μυστικό σχέδιο μια μέρα

σε μιαν ακρογιαλιά σχεδόν έρημη να φτάσει

κι ένα παιδί να τη βρει να την ανοίξει

κι αντί για στίχους πετρούλες να εξάγει

βοήθειες κι επιφυλακές και σαλιγκάρια.

4.

Mario Benedetti Poesía con los jóvenes, Visor Libros, Madrid 2009, p. 55-56

OTRO CIELO

                 La stranezza di un cielo che non e il tuo

                   CESARE PAVESE

No existe esponja para lavar el cielo

pero aunque pudieras enjabonarlo

y luego echarle baldes y baldes de mar

y colgarlo al sol para que se seque

siempre te faltaría un pájaro en silencio

no existen métodos para tocar el cielo

pero aunque te estiraras como una palma

y lograras rozarlo en tus delirios

y supieras por fin cómo es al tacto

siempre te faltaría la nube de algodón

no existe un puente para cruzar el cielo

pero aunque consigueras llegar a la otra orilla

a fuerza de memoria y de pronósticos

y comprobaras que no es tan difícil

siempre te faltaría el pino del crepúsculo

eso porque se trata de un cielo que no es tuyo

aunque sea impetuoso y desgarrado

en cambio cuando llegues al que te pertenece

no lo querrás lavar ni tocar ni cruzar

pero estarán el pájaro y la nube y el pino.

ΑΛΛΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ

   Η ιδιομορφία ενός ουρανού που δεν είναι δικός σου  CESARE PAVESE

Δεν υπάρχει σφουγγάρι να πλύνεις τον ουρανό

αλλά κι αν μπορούσες να τον σαπουνίσεις

και μετά να του ρίξεις κουβάδες και κουβάδες θάλασσα

και να τον κρεμάσεις στον ήλιο να στεγνώσει

πάντα θα σου έλειπε ένα σιωπηλό πουλί

δεν υπάρχουν μέθοδοι να αγγίξεις τον ουρανό

αλλά κι αν τεντωνόσουν όπως ένας φοίνικας

και κατόρθωνες να τον ακουμπήσεις στις εξάψεις σου

και μάθαινες επιτέλους πώς είναι απαλός στην αφή

πάντα θα σου έλειπε το βαμβακερό σύννεφο

δεν υπάρχει ένα γιοφύρι να διασχίσεις τον ουρανό

αλλά κι αν πετύχαινες να φτάσεις στην άλλη όχθη

από μνήμης και με τα προγνωστικά

κι επαλήθευες πως δεν είναι τόσο δύσκολο

πάντα θα σου έλειπε το πεύκο του δειλινού

αυτό επειδή πρόκειται για έναν ουρανό που δεν είναι δικός σου

μολονότι είναι παράφορος και ραγισμένος

αντίθετα όταν φτάνεις σε αυτόν που σου ανήκει

δεν θα θέλεις να τον πλύνεις μήτε να αγγίξεις μήτε να διασχίσεις

αλλά θα υπάρχουν το πουλί και το σύννεφο και το πεύκο. L

EGO4

El Truquito – RADIO REBELDE

Η ουτοπία του Γκαλεάνο

Guarapera – Velandia y la Tigra

“Τα απαγορευμένα πουλιά” του Εντουάντο Γκαλέανο

 

   Το 1976, σε μια φυλακή με το όνομα “Ελευθερία”…

Οι πολιτικοί κρατούμενοι της Ουρουγουάης δεν μπορούν να μιλούν χωρίς άδεια, να σφυρίζουν, να χαμογελούν, να τραγουδούν, να βαδίζουν γρήγορα ή να χαιρετούν άλλον κρατούμενο. Ούτε μπορούν να ζωγραφίζουν ή να λάμβάνουν ζωγραφιές με εγγύους γυναίκες, ζευγάρια, πεταλούδες, αστέρια ή πουλιά.

Ο Ντιντοσκό Πέρες, δάσκαλος, που βασανίστηκε και φυλακίστηκε επειδή είχε “ιδεολογικές ιδέες”, δέχεται μια Κυριακή επίσκεψη της κόρης του Μιλάι, πέντε ετών.

Το κορίτσι του φέρνει μια ζωγραφιά με πουλιά. Οι λογοκριτές τη σχίζουν στην είσοδο της φυλακής.

Την επόμενη Κυριακή, η Μιλάι του φέρνει μια ζωγραφιά με δέντρα. Τα δέντρα δεν απαγορεύονται και η ζωγραφιά περνάει.

Ο Ντιντοσκό την παινεύει για το έργο της και την ρωτά για τους μικρούς χρωματιστούς κύκλους που φαίνονται πάνω στα δέντρα, πολλοί μικροί χρωματιστοί κύκλοι ανάμεσα στα κλαδιά:

– Είναι πορτοκάλια; Τι φρούτα είναι;

Η μικρή τον κάνει να σωπάσει.

– Σσσστ.

Και συνωμοτικά του εξηγεί:

– Χαζούλη, δε βλέπεις ότι είναι μάτια; Τα μάτια των πουλιών που σου έφερα κρυφά.

Η ιστορία είναι από το βιβλίο του Εντουάρντο Γκαλεάνο Días y noches de amor y de guerra (Μέρες και Νύχτες αγάπης και πολέμου, 1976).

Την όμορφη αυτή ιστορία έκανε καρτούν ο Εντουάρντο Λουτσάτι, φοιτητής του Ανοιχτού Πανεπιστημίου της Καταλωνίας.  (Απαγγέλει ο ίδιος ο Εντουάρντο Γκαλεάνο)

ΑΝΤΙΚΛΕΙΔΙ

Palenke Soultribe – Blanco & Negro ( feat. Macondo & Mr. Vallenato)